Την 14η Μαΐου 2023 φαίνεται πως επιλέγει ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για την προσφυγή στις κάλπες, που διακυβεύεται κυρίως το πολιτικό του -και όχι μόνο- μέλλον. Μια ημερομηνία άκρως συμβολική για τον ίδιο και το Κόμμα Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης που κυβερνάει την Τουρκία τα τελευταία 20 χρόνια.
Στη διάρκεια συνεδρίασης του κόμματος του την Τετάρτη, ο Ερντογάν μίλησε ευθέως για διενέργεια προεδρικών και βουλευτικών στις 14 Μαΐου, κάνοντας άμεση αναφορά στην εκλογική νίκη του πρώην πρωθυπουργού Αντνάν Μεντερές, στις 14/5/1950 που πρώτος αμφισβήτησε την κυριαρχία των κεμαλιστών, αλλά οδηγήθηκε στην αγχόνη από τους πραξικοπηματίες μία δεκαετία αργότερα. Είναι πρώτη φορά που ο Τούρκος πρόεδρος επιχειρεί να συνδέσει ευθέως το όνομά του, με αυτό του Μεντερές.
«Ο αείμνηστος Μεντερές μπήκε στις καρδιές του έθνους στις 14 Μαΐου 1950 λέγοντας ότι αρκεί πια ο λόγος του έθνους, και βγήκε από την κάλπη με μια συντριπτική νίκη. Θα ξεκινήσουμε τον αιώνα της Τουρκίας, του έθνους μας, 73 χρόνια μετά, για άλλη μια φορά την ίδια ημέρα. Θα έλεγα φτάνει πια σε αυτούς τους πραξικοπηματίες γελωτοποιούς, αυτούς τους ανίκανους συνομιλητές, που βρέθηκαν μπροστά μας» δήλωσε συγκεκριμένα ο Ερντογάν, συμπληρώνοντας πως οι Τούρκοι θα απαντήσουν στη συμμαχία που έχουν δημιουργήσει έξι αντιπολιτευτικά κόμματα με στόχο να βάλουν τέλος στην 20ετή παντοδυναμία του. «Το έθνος μας θα δώσει την απάντησή του στο ’’Τραπέζι των Εξι” την ίδια ημέρα που θα είναι τα 73 χρόνια» τόνισε.
Η οικονομική κρίση και το γεγονός πως «στενεύουν» τα περιθώρια επιπλέον παροχών στους Τούρκους, με τον πληθωρισμό να «καλπάζει», η πίεση που δέχεται από ΗΠΑ και συμμάχους για άμεση ένταξη Σουηδίας και Φινλανδίας στο ΝΑΤΟ, αλλά και το γεγονός πως η ενωμένη αντιπολίτευση ακόμη δεν έχει καταφέρει να καταλήξει σε κοινό υποψήφιο απέναντι του, είναι οι βασικοί λόγοι που φαίνεται πως οδηγούν τον Ερντογάν στην πρόωρή προσφυγή στις κάλπες, σύμφωνα με τους αναλυτές.
Αμφισβήτησε τον Κεμαλισμό
Ο Μεντερές ήταν ουσιαστικά ο πρώτος δημοκρατικά εκλεγμένος πρωθυπουργός της Τουρκίας, επικρατώντας στις εκλογές του 1950 τους έως τότε πανίσχυρους κεμαλιστές, που πήραν τη ρεβάνς -σχεδόν δέκα χρόνια αργότερα με το πρώτο σύγχρονο πραξικόπημα στην Τουρκία- οδηγώντας τον στο εδώλιο για πλείστα αδικήματα και καταδικάζοντάς τον τελικά σε θάνατο.
Επί των ημερών του εντάχθηκε η χώρα στο ΝΑΤΟ, μαζί με την Ελλάδα, και ο ίδιος επισκέφθηκε την Αθήνα για σχετικές συνεννοήσεις στο πλαίσιο της στρατιωτικής συνεργασίας. Ωστόσο η αδυναμία του να επιλύσει το σοβαρό πρόβλημα της οικονομίας -με την ανεργία και την φτώχεια να καλπάζουν– οδήγησε γρήγορα στην αντίδραση της κοινωνίας και σε αυταρχικές μεθοδεύσεις από την πλευρά του. Ανάμεσά τους, και στους τους διωγμούς των Ελλήνων της Κωνσταντινούπολης, γεγονότα που έμειναν γνωστά ως «Σεπτεμβριανά» το 1955.
Ο Μεντερές συνελήφθη μετά το στρατιωτικό πραξικόπημα της 15/9/1960 και μαζί με τον τέως Πρόεδρο Τζελάλ Μπαγιάρ και άλλους υπουργούς οδηγήθηκε σε πολύμηνη δίκη κατηγορούμενος για πλείστα αδικήματα. Κατηγορήθηκε για διαφθορά, αντιλαϊκή πολιτική και για την επίθεση εναντίον των Ελλήνων της Πόλης. Τελικά από τις εκδοθείσες κατά κεφάλαια της όλης κατηγορίας αποφάσεις, καταδικάστηκε τετράκις σε θάνατο δι’ απαγχονισμού για την καταπάτηση του Συντάγματος. Η ποινή εκτελέστηκε στις 17/9/1961, αφού προηγουμένως αποπειράθηκε να αυτοκτονήσει με υπνωτικά χάπια.
Προηγήθηκε ο Μπαχτσελί
Η συζήτηση για εκλογές τον Μάιο στη Τουρκία, ξεκίνησε την Τρίτη με τις δηλώσεις του κυβερνητικού εταίρου Ντεβλέτ Μπαχτσελί, ο οποίος δήλωσε : «ας τελειώσουμε αυτή τη δουλειά (των εκλογών) το Μάιο». Η δήλωση Μπαχτσελί έγινε πρωτοσέλιδο στην Τουρκία, με τα φιλοκυβερνητικά ΜΜΕ να θεωρούν οριστική την προσφυγή στην σε διπλές κάλπες στις 14/5/2023. Χαρακτηριστικά είναι τα όσα έγραψε η Hurriyet, η οποία επεσήμανε πως για να γίνουν οι εκλογές πριν από τις 18/5/2023 απαιτείται πλειοψηφία 360 βουλευτών που δεν διαθέτει η τουρκική κυβέρνηση.
Οπότε ο Ερντογάν μπορεί να ανακοινώσει προσφυγή στις κάλπες στις 10/3/2023 ώστε 60 μέρες μετά -την Κυριακή 14/5/2023- να διενεργηθούν εκλογές με την Β΄ Κυριακή στις 28/5/2023 αν απαιτηθεί.
Τα έξι κόμματα της αντιπολίτευσης ισχυρίζονται πως ο Ερντογάν δεν έχει δικαίωμα τρίτης θητείας, ωστόσο η κυβέρνησή του θεωρεί πως η πρόωρή προσφυγή στην κάλπη του το επιτρέπει. Δεν είναι λίγοι εκείνοι στην Τουρκία ωστόσο, που υπενθυμίζουν το άδοξο τέλος του Μεντερές. Κάτι που σίγουρα έχει στην άκρη του μυαλού του ο Τούρκος πρόεδρος.
