Το νοτιότερο νησί των Εβρίδων, δυτικά της Σκοτίας, είναι ένα από τα 51 κατοικούμενα του νησιωτικού συμπλέγματος, όχι πολύ μακριά από τη χερσόνησο Κίνταϊρ και τις ακτές της Βορείου Ιρλανδίας. Η ακτογραμμή του, με τις μεγάλες εσοχές που άλλοτε κρύβουν όμορφες αμμώδεις παραλίες και άλλοτε εντυπωσιακές βραχώδεις ακτές, στολίζουν και μαζί προστατεύουν την ενδοχώρα με την ποικίλη μορφολογία, καθώς τυρφώνες, υγρότοποι και ελώδεις εκτάσεις θαλασσινού νερού διαδέχονται τα λιβάδια και τα κωνοφόρα δάση και τις θαμνώδεις εκτάσεις. Το Αϊλα έχει σχετικά ήπιο κλίμα και σε αυτό παίζει σημαντικό ρόλο το γεγονός ότι θερμαίνεται από το Gulf Stream, καθώς και το ότι «προστατεύεται» σε μεγάλο βαθμό από τα νερά του Ατλαντικού.
Και μπορεί η νήσος Αϊλα (Isle of Islay) να φιλοξενεί μόλις 3.500 κατοίκους, η γη του ξεχωριστού αυτού τόπου όμως κατοικείται ήδη από το 8.000 π.Χ., όπως φανερώνουν ευρήματα της Μεσολιθικής περιόδου, αφού είχε τη δυνατότητα να παρέχει άφθονη τροφή μέσα από το κυνήγι και το ψάρεμα στους πρώτους του κατοίκους. Καθώς το κλίμα βελτιωνόταν με το πέρασμα του χρόνου, η καλλιέργεια των εκτάσεών του κατέστη εφικτή, το ίδιο και η συνεχής ανθρώπινη παρουσία στον τόπο έκτοτε. Αποτέλεσε άλλωστε πόλο έλξης για όλους τους κατακτητές που κυριάρχησαν στην ευρύτερη περιοχή, αφήνοντας βαθιά το στίγμα τους. Κέλτες και Βίκινγκ κυριαρχούσαν εδώ έως τον 13ο αιώνα, όταν οι Εβρίδες πέρασαν στον έλεγχο της Σκοτίας, όπου και παραμένουν –εδώ μάλιστα τα γαλλικά μιλούνται περισσότερο κι απ’ ό,τι στην ηπειρωτική Σκοτία.
Η μόνιμη υγρασία του εδάφους εδώ μπορεί να μην ενδείκνυται για την καλλιέργεια μεγάλης ποσότητας δημητριακών, ωστόσο η επιτυχημένη βιομηχανία του ουϊσκι, με εννέα λειτουργικά αποστακτήρια και ένα βυνοποιείο και τα αυξανόμενα έσοδα από τον τουρισμό, προσφέρουν στο Αϊλα νέες πηγές εισοδήματος πέρα από τη γεωργία. Η βελτίωση του οδικού δικτύου και η υποκίνηση καθημερινών ακτοπλοϊκών και τακτικών αεροπορικών δρομολογίων έκανε το νησί προσβάσιμο σε νέες αγορές αλλά και νέες επιρροές. Οι πτήσεις από τη Γλασκόβη προς το αεροδρόμιο του Glenegedale –σε βολική θέση ανάμεσα στην πρωτεύουσα Bowmore και τη… συμπρωτεύουσα PortEllen- είναι καθημερινές, ενώ το νησί είναι όλο και συχνότερα προσβάσιμο διά θαλάσσης, με συνδέσεις με τα μεγαλύτερα νησιά των Εβρίδων, έτσι όλο και περισσότεροι επισκέπτες καταφθάνουν εδώ για να απολαύσουν τις ξεχωριστές παραλίες που είναι διάσπαρτες στα 130 χλμ. της ακτογραμμής του Αϊλα, αλλά και για να απολαύσουν τα γαστρονομικά μυστικά του νησιού –οι μυημένοι γνωρίζουν πως εδώ θα βρουν τα καλύτερα ίσως οστρακοειδή της Σκοτίας, όπως και οι κρεατοφάγοι πως χάρη στη ντόπια κτηνοτροφία το μοσχάρι το αρνί –αλλά και το κυνήγι- είναι άριστης ποιότητας.
Και παρότι ο τόπος είναι πραγματικός παράδεισος για τους φυσιοδίφες, καθώς οι βιότοποί του φιλοξενούν βίδρες, γκρίζες φώκιες, ελάφια, 200 και πλέον σπάνια είδη πουλιών προς παρατήρηση μέσα από τις οργανωμένες περιηγήσεις, ο πρωταρχικός πόλος έλξης για τους επισκέπτες που επιλέγουν το Αϊλα είναι τα 9 περίφημα αποστακτήρια ουίσκι που στεγάζονται εδώ. Πιστεύεται πως η τέχνη της απόσταξης έφτασε στο νησί στις αρχές του 14ου αιώνα, με την παραγωγή ουίσκι να ξεκινάει από Ιρλανδούς μοναχούς. Η άφθονη τύρφη που συγκεντρώνεται εδώ, μαζί με το θαλασσινό αλάτι που φέρνουν οι χειμωνιάτικες θύελλες, αλλά και το χαρακτηριστικό σκούρο νερό του τόπου συνεισφέρουν στη χαρακτηριστική δυνατή γεύση των single-malts που παράγονται στο Αϊλα. Το μεγαλύτερο μέρος της βυνοποίησης, μέρους της διαδικασίας παραγωγής ουίσκι, γίνεται στην Port Ellen Maltings σύμφωνα με τις προδιαγραφές κάθε αποστακτηρίου (επίπεδο τύρφης). Εξαίρεση αποτελούν τα αποστακτήρια Bowmore, Laphroaig και Kilchoman, που έχουν δικούς τους χώρους βυνοποίησης. Μόνο το ουίσκι που παράγεται στη Σκοτία άλλωστε μπορεί να ονομάζεται Scotch Whisky και μόνον έπειτα από περίοδο ωρίμανσης τριών ετών σε δρύινα βαρέλια. Το ποτό που ωριμάζει σε μικρότερο χρονικό διάστημα αποκαλείται P.B.S. (PlainBritishSpirit).
Lagavulin
Μερικά από τα διασημότερα ουίσκι της Σκοτίας παράγονται εδώ, σε ένα από τα παλαιότερα αποστακτήρια της χώρας – επίσημα χρονολογείται από το 1816. Είναι δε ανοικτό για τους επισκέπτες από το 1998. Η τύρφη και το ιώδιο της θάλασσας είναι που δίνουν τη χαρακτηριστική καπνιστή γεύση στη «ναυαρχίδα» του αποστακτηρίου, το 16 ετών single malt –ένα από τα πιο «καπνιστά» ουίσκι του κόσμου-, με την χαρακτηριστική γλυκιά γεύση της τύρφης και νότες μαύρου τσαγιού lapsang souchong. Οι αποθήκες άλλωστε είναι ανοιχτές προς τη θάλασσα κι έτσι τα βαρέλια απορροφούν τα στοιχεία του ιωδίου και δίνουν τον θαλασσινό χαρακτήρα στο Lagavulin Single Malt. Το Lagavulin υφίσταται την πιο αργή (διπλή) απόσταξη από όλα τα ουίσκι που παράγονται στο Αϊλα, επιτυγχάνοντας έτσι τη διατήρηση περισσότερων φαινολών και συνεπώς εντονότερο χαρακτήρα. Το αποστακτήριο παράγει 1,4 εκατομμύριο λίτρα αλκοόλ ετησίως, ενώ η βύνη που παράγεται για λογαριασμό του αποστακτηρίου από το βυνοποιείο του Port Ellen ακολουθεί συγκεκριμένη συνταγή.
Ardbeg
Μετρά ήδη 200 χρόνια παρουσίας. Εδώ παράγεται ένα από τα πιο τυρφώδη ουίσκι του νησιού, με τα αρώματα των μπαχαρικών να κυριαρχούν, μαζί με γλυκές νότες βανίλιας και σοκολάτας. Το ουίσκι που παράγει το Ardbeg έχει κερδίσει τίτλους με μεγάλο κύρος, ενώ σήμερα παράγει 2,4 εκατομμύρια λίτρα, χάρη στη νέα του μονάδα. Η ωρίμανση γίνεται σε βαρέλια μπέρμπον κατά βάση, όταν όμως χρησιμοποιούνται βαρέλια από σέρι το αποτέλεσμα είναι πιο γλυκό, όπως στα περίφημα Uigeadail και Lord of the Isles. Το αποστακτήριο περιλαμβάνει και το Old Kiln Café, όπου οι επισκέπτες μπορούν να απολαύσουν εξαιρετικά γεύματα, πέρα με τη δοκιμή του τελικού προϊόντος.
