Ακριβότερη ως και 7%, θα φτάσει φέτος στο τραπέζι του καταναλωτή η παραδοσιακή λαγάνα την Καθαρά Δευτέρα, με την τιμή της να κυμαίνεται μεταξύ 2,50-2,60 ευρώ και τους αρτοποιούς του νομού Θεσσαλονίκης να δηλώνουν …πανέτοιμοι για το φούρνισμα τουλάχιστον 500.000 τεμαχίων.
Αυτά επισημαίνει μιλώντας στο Αθηναϊκό/Μακεδονίκο Πρακτορείο Ειδήσεων η πρόεδρος του Σωματείου Αρτοποιών Θεσσαλονίκης «Ο Προφήτης Ηλίας» Έλσα Κουκουμέρια η οποία χαρακτηρίζει «ανυπόστατες» και «επικίνδυνες» τις φήμες για λαγάνα των 5 ευρώ ανά τεμάχιο. Σημειώνει παράλληλα ότι «η δυναμική επάνοδος των καταναλωτών στους παραδοσιακούς φούρνους τα τελευταία δύο χρόνια, δηλώνει την εμπιστοσύνη που έχει χτίσει μεταξύ των αρτοποιών και του κόσμου και ήρθε ως συνέχεια της καθημερινής τους τριβής και υποστήριξης στη δύσκολη οικονομικά εποχή που βιώνουμε όλοι μας».
Πλέον, όπως διευκρινίζει η ίδια, οι πολίτες είναι υποψιασμένοι καταναλωτές και όντας περισσότερο εκπαιδευόμενοι, αλλά και συγκρατημένοι στις αγορές τους «ψηφίζουν τα καταστήματα της γειτονιάς τους». Επιπλέον, όπως λέει, οι καταναλωτές δείχνουν έμπρακτα ότι αντιλαμβάνονται πλήρως τις όποιες ανατιμήσεις αναγκάζονται να κάνουν οι αρτοποιοί λόγω της ακρίβειας γενικώς. «Μιλάμε καθημερινά. Ξέρουμε ο ένας τον πόνο του άλλου και την οικονομική δυσκολία που υπάρχει για όλους μας» προσθέτει.
Με τις ανατιμήσεις από τον Μάρτιο του 2022 να ακολουθούν η μία την άλλη, η κ. Κουκουμέρια αναφέρει χαρακτηριστικά: «Την αντίστοιχη περσινή περίοδο (ενόψει της Καθαράς Δευτέρας), η τιμή της λαγάνας καθοριζόταν στα 2,30 με 2,40 ευρώ ανά τεμάχιο, με το 25κιλό σακί αλεύρι να το πληρώνουμε από 12 έως και 14 ευρώ. Φέτος το κόστος για την αγορά του ξεκινά από τα 19 ευρώ και φθάνει στα 22 ευρώ. Και αυτό είναι ένα μόνο ενδεικτικό παράδειγμα». Γενικώς, όπως εξηγεί, οι πρώτες ύλες στα αρτοποιία έχουν ανατιμηθεί σε ποσοστό από 30% έως και 50% και το μόνο ενθαρρυντικό της περιόδου, είναι σύμφωνα με την ίδια η «επιβράδυνση της αύξησης του κόστους της ενέργειας, από+180%, στο +90% σήμερα». Μεταξύ άλλων, αναφέρει ότι το 90% των καταναλωτών ψηφίζει την παραδοσιακή λαγάνα. Από την άλλη πλευρά οι λαγάνες που διατίθενται στην αγορά «γεμισμένες» με-μεταξύ άλλων- ελιές, πιπεριές και μανιτάρια θα πωλούνται προς 3,20 ευρώ ανά τεμάχιο, ακριβότερα κατά 20 λεπτά σε σχέση με πέρυσι.
Υπενθυμίζεται ότι οι αρτοποιοί του νομού Θεσσαλονίκης είχαν προχωρήσει για πρώτη φορά σε αύξηση της τιμής της λαγάνας το 2019, όταν προηγουμένως για έντεκα χρόνια τη διατηρούσαν αμετάβλητη. Σε ό,τι αφορά τις προσδοκίες των αρτοποιών για την κίνηση στα αρτοποιεία την Καθαρά Δευτέρα, η πρόεδρος του «Προφήτη Ηλία» εμφανίστηκε αισιόδοξη, λέγοντας: «ακόμη και έξω να βγουν οι καταναλωτές και μακάρι να κάνει καλό καιρό να ξεσκάσουν, νωρίς το πρωί σίγουρα θα πάνε στο φούρνο της γειτονιάς τους να πάρουν τουλάχιστον μία ζεστή λαγάνα. Οι Έλληνες παραμένουμε πιστοί στις παραδόσεις».
Η κ. Κουκουμέρια επισημαίνει ότι η παρασκευή της παραδοσιακής λαγάνας που γίνεται με το χέρι, αποτελεί μια επίπονη διαδικασία 12 ωρών και την Καθαρά Δευτέρα, θα πρέπει ο κάθε φούρνος να δουλέψει από τις 21:00 το βράδυ της Κυριακής, μέχρι τις 15:00 το μεσημέρι της επομένης, προκειμένου να ανταποκριθεί στη ζήτηση (ως και 700 τεμάχια η μέση κατανάλωση ανά μαγαζί). Αυτό, σύμφωνα με την ίδια, καθιστά σαφές ότι θα πρέπει ο φούρναρης να πληρώσει τριπλό μεροκάματο, «τη στιγμή που το περιθώριο κέρδους για τον αρτοποιό είναι πλέον μηδαμινό».
Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας
Το παραδοσιακό έθιμο της λαγάνας παίζει πρωταγωνιστικό ρόλο στο νηστίσιμο τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας. Η λαγάνα είναι άζυμος άρτος, που σημαίνει ότι παρασκευάζεται χωρίς προζύμι και φαίνεται ότι χρησιμοποιήθηκε από τους Ισραηλίτες κατά τη νύχτα της Εξόδου τους από την Αίγυπτο, υπό την καθοδήγηση του Μωυσή. Έκτοτε, επιβαλλόταν από τον Μωσαϊκό Νόμο για όλες τις ημέρες της εορτής του Πάσχα, μέχρι που ο Χριστός στο τελευταίο του Πάσχα ευλόγησε τον ένζυμο άρτο.
Η ιστορία της λαγάνας διατρέχει όλη τη διατροφική παράδοση από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο Αριστοφάνης στις «Εκκλησιάζουσες» λέει «Λαγάνα πέττεται», ενώ ο Οράτιος στα κείμενά του, αναφέρει τη λαγάνα ως «Το γλύκισμα των φτωχών».
Το έθιμο της λαγάνας παρέμεινε αναλλοίωτο ανά τους αιώνες και συνηθίζεται να παρασκευάζεται με μεράκι από τον αρτοποιό της γειτονιάς, τραγανή λαχταριστή και σουσαμένια και να καταναλώνεται κατά την Καθαρά Δευτέρα, την Πρωτονήστιμη Δευτέρα της Σαρακοστής.
Όσο για τον λόγο για τον οποίο η συγκεκριμένη Δευτέρα λέγεται «Καθαρά», αναφέρεται ότι η ονομασία προήλθε από τη συνήθεια που είχαν οι νοικοκυρές το πρωί της ημέρας αυτής να πλένουν με ζεστό νερό και στάχτη όλα τα μαγειρικά σκεύη, ως «ημέρα κάθαρσης». Στη συνέχεια τα κρεμούσαν στη θέση τους, όπου και παρέμεναν μέχρι τη λήξη της νηστείας. Επίσης, κατά την ημέρα αυτή εξέρχονταν όλοι οικογενειακώς στην ύπαιθρο, έστρωναν κάτω στη γη και έτρωγαν νηστίσιμα φαγητά όπως χαλβά, ελιές, ταραμά και -φυσικά- λαγάνα.
