Το κοινοβούλιο της Πολωνίας, που ελέγχεται από τους εθνικιστές, υιοθέτησε την Παρασκευή αμφιλεγόμενο νόμο με τον οποίο συγκροτείται μια επιτροπή η οποία θα ερευνά τη «ρωσική επιρροή» στη χώραένα γεγονός που χαρακτηρίστηκε «συνταγματικό πραξικόπημα» από την αντιπολίτευση, λίγους μήνες πριν από τις βουλευτικές εκλογές του φθινοπώρου.
Η επιτροπή θα αποτελείται από εννέα μέλη που θα επιλέγονται από την Κάτω Βουλή και θα μπορεί να αποφασίζει αν το πρόσωπο που ερευνάται είχε «υποκύψει» ή όχι στη Ρωσία μεταξύ 2007-2022. Επιπλέον, η επιτροπή θα μπορεί να εκδίδει καταδικαστικές αποφάσεις.
Δεν προβλέπεται καμία έφεση στις αποφάσεις της, παρά μόνο για πιθανές παρατυπίες σχετικές με τη λειτουργία της επιτροπής.
Στα πρόσωπα που κρίνονται ένοχα μπορεί να απαγορευτεί να κατέχουν δημόσιο αξίωμα που συνδέεται με τα δημόσια οικονομικά ή με τις υπηρεσίες πληροφοριών, για μια δεκαετία ώστε «να εμποδιστούν να δράσουν εκ νέου υπό τη ρωσική επιρροή, σε βάρος των συμφερόντων της Δημοκρατίας της Πολωνίας».
Ο επικεφαλής της επιτροπής θα διοριστεί από τον πρωθυπουργό της Πολωνίας Ματέους Μοραβιέτσκι. Τα μέλη της δεν θα φέρουν καμία ευθύνη για τις αποφάσεις που λαμβάνουν.
Για να τεθεί σε εφαρμογή ο νόμος θα πρέπει να επικυρωθεί από τον Πολωνό πρόεδρο Αντρέι Ντούντα, που προέρχεται από το κυβερνών κόμμα αλλά ακόμη δεν έχει εκφράσει άποψη για το θέμα.
Καταγγελίες από την αντιπολίτευση
Οι επικριτές του νόμου εκτιμούν ότι η συγκρότηση της επιτροπής παραβιάζει τη συνταγματική αρχή του διαχωρισμού των εξουσιών (της πολιτικής από τη δικαστική) αφού αυτό το εννιαμελές όργανο θα ενεργεί ταυτόχρονα ως εισαγγελέας και ως δικαστήριο. Η αντιπολίτευση αρνείται να συμμετάσχει στις εργασίες της επιτροπής. Αποκαλεί τον νόμο «lex Tusk» («νόμος Τουσκ»), από το όνομα του ηγέτη της κεντρώας αντιπολίτευσης Ντόναλντ Τουσκ, πρώην πρωθυπουργού μεταξύ 2007-14 και στη συνέχεια προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, ο οποίος σήμερα είναι το «μαύρο πρόβατο» της κυβέρνησης.
Σύμφωνα με την αντιπολίτευση και πολλούς σχολιαστές, ο νόμος έχει ως στόχο να υπονομεύσει τους πολιτικούς αντιπάλους του κυβερνώντος κόμματος Νόμος και Δικαιοσύνη (PiS) πριν από τις βουλευτικές εκλογές και να εμποδίσει τον Τουσκ και άλλους, από αντίπαλα στρατόπεδα, να αναλάβουν θέσεις ευθύνης στην περίπτωση που κερδίσουν.
Στις αρχές Μαΐου το νομοσχέδιο είχε απορριφθεί από τη Γερουσία, που ελέγχεται από την αντιπολίτευση, όμως η εθνικιστική πλειοψηφία κατάφερε να το περάσει, με δεύτερη ψηφοφορία στην Κάτω Βουλή με 234 ψήφους υπέρ έναντι 219 κατά.
Κατά την ψηφοφορία στη Γερουσία, ο ανεξάρτητος γερουσιαστής Κριστόφ Κβιατκόφσκι εκτίμησε ότι με το νομοσχέδιο αυτό «ανατρέπονται οι αρχές του δυτικού πολιτισμού που βασίζεται στον σεβασμό των νόμων: είναι σαν μια αγέλη Ούνων να αποφάσισε να φτιάξει έναν νόμο». Άλλοι γερουσιαστές αποκάλεσαν τον νόμο «κυνήγι μαγισσών» και «δικαστήριο ανδρείκελων».
