Το μεταναστευτικό και προσφυγικό ζήτημα κυριάρχησε στην πρώτη ημέρα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, καθώς οι 27 αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης προσπαθούν να χρησιμοποιήσουν το μοναδικό “υπερόπλο” που διαθέτουν. Δηλαδή τα χρήματα.

Την πρώτη ημέρα της συνεδρίασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, οι 27 και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προσπάθησαν να καταλήξουν στο ακριβές ποσό που θα πρέπει να καταβληθεί για να αποτραπεί η παράνομη είσοδος μεταναστών στην ΕΕ και παράλληλα να διευκολυνθεί η νόμιμη είσοδος των προσφύγων και η μετεγγατάσταση αυτών, εντός των κρατών -μελών της ΕΕ.

Τα κεφάλαια είναι πολλά. Πάνω από 10 δισ. ευρώ για τρίτες χώρες, όμορες δηλαδή της ΕΕ, όπως η Τουρκία, η Λιβύη και η Τυνησία, ώστε να αποτρέψουν τις μετακινήσεις ανθρώπων που δεν διαθέτουν νόμιμα έγγραφα και συνεπώς να τους κρατούν στα εδάφη τους, και άλλα 2 δισ. για την ενίσχυση των κρατών – μελών της ΕΕ που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή του μεταναστευτικού, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Μάλτα.

Τα κράτη – μέλη έχουν διαμοιραστεί σε αυτά που ζητούν αυστηρά μηνύματα κατά των όμορων κρατών που διευκολύνουν τις μεταναστευτικές ροές και σε αυτά που ζητούν μεγαλύτερη συνεργασία. Για παράδειγμα η Γερμανία επιθυμεί όχι απλώς να δοθούν περισσότερα χρήματα σε γειτονικά κράτη, όπως η Τουρκία, που φιλοξενούν τεράστιο αριθμό μεταναστών, αλλά παράλληλα να δοθεί ως δέλεαρ στην Άγκυρα η επικαιροποίηση της τελωνειακής ένωσης ΕΕ- Τουρκίας. Το ζήτημα της Τουρκίας έχει ενδιαφέρον καθώς τα κράτη – μέλη της ΕΕ επιθυμούν μεν μια καλύτερη συνεργασία με τον πρόεδρο Ερντογάν, θέτουν δε ως βάση για περαιτέρω διαπραγματεύσεις την ανάγκη εξομάλυνσης των σχέσεων της Άγκυρας με την Αθήνα και την Λευκωσία.

Η συζήτηση για την αντιμετώπιση του μεταναστευτικού/προσφυγικού ζητήματος στην ΕΕ, είναι τόσο δύσκολη όσο και αυτή για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Καθώς και τα δύο προβλήματα (τουλάχιστον για την ΕΕ) συνδέονται σε μεγάλο βαθμό.

Το πρόσφατο πολύνεκρο ναυάγιο στα ανοιχτά της Πύλου δεν ήταν σε καμία περίπτωση αιτία για να ανοίξει εκ νέου μια συζήτηση για το μεταναστευτικό. Εντούτοις ήταν μια καλή αφορμή. Το προσχέδιο συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου άλλαξε τουλάχιστον δύο φορές, ώστε να μην αναφέρεται “ως ναυάγιο στην Πύλο” αλλά ως “ναυάγιο στη Μεσόγειο”, ωστόσο την μπαγκέτα στο μεταναστευτικό κουνάνε δύο μαέστροι.

Η Ιταλία και η Αυστρία. Ρώμη και Βιέννη έχουν συγκροτήσει κοινό μέτωπο, ώστε πρώτον, οι διατυπώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να κάνουν λόγο για αυστηρή φύλαξη των εξωτερικών ευρωπαϊκών συνόρων και δεύτερον να υπάρξει άμεση βοήθεια στα κράτη- μέλη πρώτης γραμμής.

Η Ουγγαρία και η Πολωνία εξέφρασαν εκ νέου τις αντιρρήσεις τους για την καταρχήν συμφωνία που επετέυχη πριν από μερικές ημέρες μεταξύ των αρμόδιων υπουργών της ΕΕ. Μια συμφωνία, που μετά από επτά χρόνια πλήρους ακινησίας στο ζήτημα των προσφύγων/μεταναστών, προβλέπει:

1ον Έλεγχο των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ από τα κράτη – μέλη πρώτης γραμμής (Ελλάδα, Ιταλία, Ισπανία, Πορτογαλία, Μάλτα)

2ον Έναν μηχανισμό υποχρεωτικής αλληλεγγύης. Δηλαδή, όποιο κράτος μέλος, δεύτερης γραμμής, δεν δεχτεί στο έδαφός του μετανάστες/πρόσφυγες από άλλο κράτος – μέλος (πχ η Ουγγαρία δεν δέχεται αιτούντες άσυλο από την Ελλάδα) τότε θα καταβάλει 20.000 ευρώ ανά αιτούντα άσυλο που αρνείται να δεχτεί στο έδαφός του.