Τα τελευταία χρόνια η σχέση της Ελλάδας με την Τουρκία θυμίζει ένα… τρενάκι του τρόμου, με διαρκείς αυξομειώσεις της έντασης. Πότε τα πράγματα φαίνονται να κυλούν ευθύγραμμα και πότε εκτραχύνονται. Η Σύνοδος Κορυφής του Βίλνιους, όμως, και η ωριαία συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται ότι δημιούργησαν μια διαφορετική συνθήκη, συνδυαστικά με τη δυτική στροφή της Τουρκίας που επιχειρείται εδώ και κάποιες εβδομάδες, μετά τις εκλογές στη γείτονα.
Κατά την εκτίμηση κυβερνητικών πηγών στην Αθήνα, διαμορφώνεται ένα περιβάλλον σταθερότητας και άμβλυνσης της έντασης που μπορεί να κρατήσει αρκετά. Πού μπορεί να οδηγήσει αυτό είναι άγνωστο, όσο και αν βούληση της Αθήνας θα ήταν να τροχιοδρομήσει η επίλυση της μοναδικής διαφοράς με την Άγκυρα για την υφαλοκρηπίδα και την ΑΟΖ. Ακόμα και αν αυτό δεν συμβεί, όμως, ο Κυριάκος Μητσοτάκης είναι αποφασισμένος να προχωρήσει σε ένα περιβάλλον χαμηλότερης έντασης, όσο βεβαίως το επιτρέπει και η στάση της ίδιας της Τουρκίας.
Η χθεσινή συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν, πάντως, δεν έληξε μόνο με ένα ευχολόγιο για «καλό κλίμα» και «ειλικρινή συζήτηση», αλλά με ένα απτό ορόσημο: το φθινόπωρο στη Θεσσαλονίκη θα γίνει το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας των δύο χωρών, το οποίο έχει να γίνει από το 2016 που είχε λάβει χώρα στη Σμύρνη. Το format αυτής της συνάντησης προσομοιάζει σε μια ταυτόχρονη συνεδρίαση δύο υπουργικών συμβουλίων, υπό τον Κυριάκο Μητσοτάκη και τον Ταγίπ Ερντογάν, όπου θα τεθούν επί τάπητος ζητήματα άμεσης προτεραιότητας σε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από τη διπλωματία έως τον πολιτισμό.
Για να φτάσουμε, όμως, ως τη Θεσσαλονίκη, θα πρέπει να γίνουν κάποια βήματα που επίσης μπαίνουν σε μια σειρά. Ένα κρίσιμο ζήτημα είναι τα πρακτικά έως αυτή τη συνάντηση που θα κληθούν να διαχειριστούν οι δύο υπουργοί Εξωτερικών, Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν, οι οποίοι θα έχουν την ευθύνη του πολιτικού διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών. Παράλληλα, από το φθινόπωρο θα δρομολογηθούν τα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης σε στρατιωτικό επίπεδο, όπως συζήτησαν χθες στη δική τους κατ’ ίδιαν συνάντηση ο Νίκος Δένδιας με τον νέο ομόλογο του Γιασάρ Γκιουλέρ. Επιπρόσθετα, μετά την επιστροφή από τις καλοκαιρινές διακοπές ο υφυπουργός Εξωτερικών Κώστας Φραγκογιάννης θα δρομολογήσει ένα ραντεβού με τον υφυπουργό Εξωτερικών της γείτονος Μπουράκ Ακτσαπάρ.
Απευθείας επικοινωνίες
Ένα άμεσο παραγόμενο της συνάντησης είναι η δυνατότητα των υπουργών να έχουν μια απευθείας γραμμή ο ένας με τον άλλον. Ήδη, ο Γιώργος Γεραπετρίτης είχε συναντηθεί στην Ολομέλεια της Συνόδου του ΝΑΤΟ επ’ ολίγον με τον Χακάν Φιντάν, μετά το συγχαρητήριο τηλεφώνημα για την ανάληψη των καθηκόντων του, εξ ου και δεν χρειάστηκε μια επιπλέον συνάντηση, από τη στιγμή που το πολιτικό πλαίσιο είχε καθοριστεί στη συνάντηση των ηγετών. Ομοίως και οι κ. Δένδιας και Γκιουλέρ συμφώνησαν να έχουν απευθείας επαφή, όπως και οι διπλωματικοί σύμβουλοι των κ. Μητσοτάκη και Ερντογάν, Άννα Μαρία Μπούρα και Ακίφ Τσαγατάι Κιλίτς.
Ευρύτερα, πάντως, η «γραμμή» είναι οι υπουργοί να μπορούν να σηκώσουν το τηλέφωνο σε μια περίοδο έντασης ή όταν θέλουν να δρομολογήσουν πρακτικά ζητήματα, προκειμένου αυτά να διευθετούνται. Οι κ. Γεραπετρίτης και Φιντάν θα έχουν μια συνολική επιστασία επί του ελληνοτουρκικού διαλόγου, ενώ αναφέρονται απευθείας ο μεν στον κ. Μητσοτάκη, ο δε στον κ. Ερντογάν.
Το επόμενο διάστημα, παράλληλα, θα πρέπει να αναμένονται και δια ζώσης συναντήσεις των υπουργών, ενώ οι κ. Μητσοτάκης και Ερντογάν θα βρεθούν ξανά στον ίδιο χώρο τον Σεπτέμβριο, στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ, όπου δεν είναι καθόλου απίθανο να έχουν μια εκ νέου δια ζώσης επαφή.
Το παρασκήνιο της μεταστροφής
Είναι προφανές ότι, όσα είδαμε και όσα θα δούμε να εξελίσσονται το επόμενο διάστημα, δεν έγιναν ούτε αυτομάτως, ούτε εύκολα. Η ανάγκη, όμως, της Τουρκίας να στραφεί εκ νέου προς τη Δύση για λόγους πρακτικούς και οικονομικούς, επηρεάζει άμεσα τα ελληνοτουρκικά και τα ευρωτουρκικά. Σε αυτό το πλαίσιο, ο κ. Μητσοτάκης βλέπει ένα «παράθυρο ευκαιρίας» για μια επανεκκίνηση των διμερών σχέσεων, από τη στιγμή που θεωρεί ότι η ελληνική θέση είναι διασφαλισμένη και σε διπλωματικό και σε εξοπλιστικό επίπεδο. Διότι, μπορεί η Άγκυρα να παίρνει κατά τα φαινόμενα F-16, αλλά τα παίρνει με όρους και δικλείδες ασφαλείας, ενώ το επόμενο διάστημα και η Αθήνα έχει λαμβάνειν από την Ουάσιγκτον.
Ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης ανέφερε χθες ότι θεωρεί τη στάση του κ. Ερντογάν ειλικρινή, ιδίως από τη στιγμή που έχει λύσει την εκλογική του εκκρεμότητα και άρα έχει μπροστά του καθαρό πεδίο, χωρίς εσωτερικές πιέσεις. Αυτό, βεβαίως, δεν σημαίνει ότι στην Αθήνα είναι αφελείς έναντι της Άγκυρας και της πιθανότητας για μια ακόμα φορά να συμπεριφερθεί διαφορετικά. Πλην όμως, ο κ. Μητσοτάκης αντιλαμβάνεται ότι στο δεδομένο γεωπολιτικό περιβάλλον, η ελληνοτουρκική προσέγγιση είναι προς το συμφέρον και της Αθήνας. «Το όφελος της Ελλάδος είναι η Τουρκία να παίξει με τους δικούς μας κανόνες», είπε με νόημα στη χθεσινή του συνέντευξη Τύπου o κ. Μητσοτάκης.
