Στο αποκορύφωμα ενός θερμού καλοκαιριού, με την παρατεταμένη ξηρασία να έχει αγγίξει ιστορικά επίπεδα, η Ισπανία διεξάγει σήμερα, Κυριακή, τις πιο καυτές εκλογές της. Ποτέ άλλοτε στο παρελθόν δεν έχουν στηθεί εθνικές κάλπες τόσο αργά το καλοκαίρι, με θερμοκρασίες να ξεπερνούν τους 40 βαθμούς. Ηδη τουλάχιστον 10 εκαττομύρια από τους 37 εκατομμύρια ψηφοφόρους βρίσκονται σε διακοπές, ενώ 2,6 εκατομμύρια έχουν επιλέξει να ψηφίσουν ταχυδρομικά. Το δίλημμα είναι προφανές. Ομπρέλα και σεζλόνγκ ή ψηφοδέλτιο και κάλπη; Εν τω μεταξύ, μέσα σε όλα τα ασυνήθιστα, η χώρα έχει από την αρχή του Ιουλίου αναλάβει την προεδρία του Συμβουλίου της Ε.Ε.
Η ήττα στις δημοτικές εκλογές
Ολα ξεκίνησαν το περασμένο Μάιο, όταν ο σημερινός πρωθυπουργός Πέδρο Σάντσεθ προκήρυξε πρόωρες (πέντε μήνες πριν από τις προγραμματισμένες) εκλογές, ως απάντηση σε μια θλιβερή επίδοση του Σοσιαλιστικού Κόμματός του στις τοπικές και περιφερειακές εκλογές. Ηρθε δεύτερο μετά την πρωτιά του κύριου αντιπάλου του, το κεντροδεξιό Λαϊκό Κόμμα του Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο. Λίγο πριν ξεκινήσει η ψηφοφορία ήδη το Λαϊκό Κόμμα προηγείται στις δημοσκοπήσεις, αν και δεν αναμένεται να κερδίσει την απόλυτη πλειοψηφία των 350 εδρών στην Κάτω Βουλή. Από τη μεριά του το Σοσιαλιστικό Κόμμα αφυπνίζεται και επανασυσπειρώνεται εξαιτίας του κινδύνου της αποχώρησής του, το πιθανότερο, από την εξουσία. Παρότι λόγω μετεωρολογικών συνθηκών εντάσσονται πολλές απρόβλεπτες μεταβλητές στο εκλογικό παιχνίδι και αιωρούνται συνωμοσιολογικά σενάρια, η αναμέτρηση κρίνεται ότι πολύ δύσκολα θα αποβεί αμφίρροπη. Αυτό βέβαια δεν εμποδίζει τους ιδρωμένους στρατούς των διεκδικητών της εξουσίας να λάβουν θέσεις μάχης.
Το βασικό ζήτημα στο οποίο επικεντρώνονται οι κομματικές εκστρατείες είναι η οικονομία. Τι άλλο; Η η κρίση του κόστους ζωής είναι καθημερινή πραγματικότητα για τους Ισπανούς. Παρότι η χώρα διανύει περίοδο ανάπτυξης και σημειώνει μείωση του πληθωρισμού στο 2% (καθώς δεν εξαρτάται από το ρωσικό φυσικό αέριο), οι τιμές των καταναλωτικών προϊόντων αυξάνονται στα ράφια. Μετά είναι τα απογοητευτικά νούμερα της ανεργίας. Η Ισπανία εμφανίζει το υψηλότερο ποσοστό (12,7%) απ’ όλες τις χώρες της Ε.Ε. Ακολουθούν τα θέματα της υγειονομικής περίθαλψης, το Μεταναστευτικό, τα ατομικά δικαιώματα της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας, των αμβλώσεων, των αυτονομιστών, της κλιματικής αλλαγής κ.λπ.
Οι μονομάχοι
Οι κατεξοχήν αντίπαλοι των εκλογών, που πρέπει να αντιμετωπίσουν αυτά τα ζητήματα, είναι τέσσερις. Οπως ήταν και οι Τρεις Σωματοφύλακες. Κατ’ αρχάς, ο Πέδρο Σάντσεθ, ο «ωραίος», όπως τον αποκαλεί ο Τύπος, αν και σωστότερα έπρεπε να τον λέει ο «τυχερός». Στα 51 του χρόνια ο Μαδριλένος ηγέτης του Σοσιαλιστικού Κόμματος θεωρείται παθιασμένος φιλοευρωπαϊστής και μιλά άπταιστα αγγλικά. Είναι ο πρώτος πολιτικός στην Ισπανία που το 2018 ανέλαβε πρωθυπουργός μετά την πρόταση μομφής εναντίον της διεφθαρμένης κυβέρνησης του προκατόχου του Μαριάνο Ραχόι. Κέρδισε κατόπιν τις εκλογές του 2019 και στη συνέχεια οριακά ψήφο εμπιστοσύνης τον Ιανουάριο του 2020. Για να σχηματίσει μαζί με τους ακροαριστερούς Podemos και την κοινοβουλευτική στήριξη από καταλανικά και βασκικά αυτονομιστικά κόμματα κυβέρνηση συνασπισμού, την πρώτη στην Ισπανία μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας στα τέλη της δεκαετίας του 1970.
Το σήμα που εξέπεμψε η διακυβέρνησή του βαφτίστηκε δυσφημιστικά «Σαντσίσμο», λόγω του συχνά παρορμητικού και πολωτικού χαρακτήρα του. Τα πήγε, πάντως, ικανοποιητικά στην πανδημία και ενέκρινε ορισμένα πολύ δημοφιλή οικονομικά μέτρα (αύξηση του κατώτατου μισθού, χαμηλότερες τιμές στα ενοίκια, νόμο που ευνοεί τις μόνιμες συμβάσεις στην αγορά εργασίας, πολυάριθμες ενισχύσεις για φτωχές οικογένειες, άδεια εμμηνόρροιας στις εργαζόμενες κ.λπ.). Παρ’ όλα αυτά, εκτιμάται ότι το χάρισμα του Σοσιαλιστή ηγέτη να παρουσιάζεται ως ένας δημοκρατικός υπερήρωας σε διαρκή εγρήγορση δείχνει σημάδια εξάντλησης. Φαντάζει προβλέψιμος, επαναλαμβανόμενος, πληκτικός σε αριστερούς και δεξιούς ψηφοφόρους. Ωστόσο, κανείς δεν τον θεωρεί καταδικασμένο προτού κλείσουν οι κάλπες.
Οσμή σκανδάλων
Από την άλλη, ο επικεφαλής του Λαϊκού Κόμματος από τον Μάρτιο του 2022 εν γνώσει του έχει καλλιεργήσει μια εικόνα χαμηλών τόνων. Εχει αναδείξει το πράο προφίλ του βαρετού σε προνόμιο που οφείλει να έχει ένας πρωθυπουργός. Στα 61 του χρόνια ο διοπτροφόρος Αλμπέρτο Νούνιεθ Φεϊχόο, γόνος ταπεινής οικογένειας από τη Γαλικία, σπούδασε Νομικά. Παρότι ονειρευόταν να γίνει δικαστής, προτίμησε να εξασφαλίσει μια θέση στο Δημόσιο για να μπορέσει να βοηθήσει τον άνεργο εργάτη πατέρα του να συντηρήσει τη φτωχή φαμίλια του. Προσδιορίζεται πολιτικά ως μετριοπαθής κεντροδεξιός -κάποτε είχε ψηφίσει τους Σοσιαλιστές-, αντιλαϊκιστής και οπαδός του φιλελεύθερου ριζοσπαστισμού.
Είναι, φυσικά, πιστός καθολικός, μιλάει άπταιστα την τοπική γλώσσα της αυτόνομης κοινότητας της Γαλικίας, αλλά, όπως τον επικρίνουν, τα αγγλικά του είναι περιορισμένα για ηγέτη μεγάλης ευρωπαϊκής χώρας με παγκόσμιο εκτόπισμα. Ομως, με την ήρεμη, συγκρατημένη, πειθαρχημένη, αλλά κάπως αφυδατωμένη συμπεριφορά του -σε αντίθεση με τη ρητορικά γλαφυρή γοητεία του απρόβλεπτου Σάντσεθ-, ο Φεϊχόο πλασάρεται ως ο κατάλληλος ηγέτης τη σωστή στιγμή. Δύσκολο πάντως να τον ερμηνεύσει κανείς. Εξάλλου επανακυκλοφορεί ένα παλιό ανέκδοτο για το πόσο δύσκολο είναι να ερμηνευτούν οι κάτοικοι της Γαλικίας στη βορειοδυτική άκρη της Ιβηρικής χερσονήσου. Ποτέ δεν ξέρει κανείς αν ένας Γαλικιανός την ίδια στιγμή ανεβαίνει τις σκάλες ή κατεβαίνει από αυτές.
Ωστόσο, οι πολιτικοί του αντίπαλοι έχουν ξεθάψει παλιές δύσοσμες φήμες που τον φέρουν ως στενό φίλο του Γαλικιανού εμπόρου ναρκωτικών και μετρ στο ξέπλυμα χρήματος, ονόματι Μαρθιάλ Ντοράδο. Ο ίδιος ο θιγόμενος ισχυρίζεται ότι δεν γνώριζε ότι ο Ντοράδο ήταν εγκληματίας. Ο Σάντσεθ τον κατακεραύνωσε ότι είναι ψεύτης κραδαίνοντας μια φωτογραφία που δημοσιεύτηκε στην «El Pais» το 2013, δείχνοντας τους δυο τους να κάνουν διακοπές πάνω σε ένα γιοτ το 1995. Από τη μεριά του ο Φεϊχόο χαρακτήρισε τον Σάντσεθ «προδότη» επειδή έδωσε χάρη σε φυλακισμένους αυτονομιστές ηγέτες υπέρ της ανεξαρτησίας τους από την Ισπανία και υποβάθμισε το έγκλημα της απόσχισης. Με τη σειρά του ο καταγγελλόμενος απέδωσε στον κατήγορό του ότι επιδιώκει να βάλει την Ισπανία σε μια «αποκρουστική χρονομηχανή». Η πόλωση χορεύει φλαμένκο σε 40 βαθμούς υπό σκιά.
Κάπου εδώ, στην ντάλα του καλοκαιριού, μπαίνει με ρυθμικά παλαμάκια στον χορό και το κόμμα Vox (Βοξ) που μεταφράζεται ως Φωνή. Χαρακτηρισμένο εθνικιστικό, λαϊκίστικο και ακροδεξιό, προσμένει ικανά εκλογικά ποσοστά ώστε να πάρει το μερτικό του συμμετέχοντας σε κυβέρνηση μαζί με το Λαϊκό Κόμμα. Εχει κιόλας συνάψει μαζί του συμφωνίες συνασπισμού για την κατανομή της εξουσίας σε τρεις αυτόνομες περιοχές, ενώ μικρότερες συμμαχίες έχει εξασφαλίσει σε δεκάδες άλλες πόλεις. Ο 47χρονος ηγέτης του κόμματος ο κοινωνιολόγος Σαντιάγο Αμπασκάλ από το Μπιλμπάο προέρχεται από επιφανή πολιτική οικογένεια μεγαλοστελεχών του Λαϊκού Κόμματος στη Χώρα των Βάσκων. Ο ίδιος αποχώρησε το 2013 και συνέβαλε στην ίδρυση του νέου κόμματος.
