Η διακοπή της παλαιότερης οδού φυσικού αερίου της Ρωσίας προς την Ευρώπη τερματίζει μια δεκαετία τεταμένων σχέσεων που προκλήθηκαν από την κατάληψη της Κριμαίας από τη Ρωσία το 2014. «Σταματήσαμε τη διαμετακόμιση του ρωσικού φυσικού αερίου. Αυτό είναι ένα ιστορικό γεγονός. Η Ρωσία χάνει τις αγορές της, θα υποστεί οικονομικές απώλειες. Η Ευρώπη έχει ήδη λάβει την απόφαση να εγκαταλείψει το ρωσικό φυσικό αέριο», δήλωσε ο υπουργός Ενέργειας της Ουκρανίας Γκέρμαν Γκαλούσενκο.
Η διακοπή των ροών φυσικού αερίου ήταν αναμενόμενη εν μέσω του πολέμου, ο οποίος ξεκίνησε τον Φεβρουάριο του 2022. Η Ουκρανία ήταν ανένδοτη ότι δεν θα παρατείνει τη συμφωνία εν μέσω της στρατιωτικής σύγκρουσης.
Για πέντε δεκαετίες η Ουκρανία αποτελούσε βασική οδό για την προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη, ακόμη και κατά τη διάρκεια των σχεδόν τριών ετών από την πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Η διακοπή σημαίνει ότι κάποιες κεντροευρωπαϊκές χώρες που έχουν βασιστεί στις ροές θα αναγκαστούν να προμηθεύονται ακριβότερο αέριο από αλλού, αυξάνοντας την πίεση στις προμήθειες σε μια εποχή που η περιοχή εξαντλεί ήδη τις χειμερινές της αποθήκες με τον ταχύτερο ρυθμό των τελευταίων ετών.
Η Ουκρανία σταμάτησε τις εξαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου μέσω του εδάφους της από τις 7 π.μ. τοπική ώρα την Τετάρτη προς το συμφέρον της εθνικής ασφάλειας, ανέφερε το υπουργείο Ενέργειας του Κιέβου σε ανακοίνωσή του στο Telegram.
Οι υποδομές φυσικού αερίου της Ουκρανίας έχουν προετοιμαστεί για να λειτουργήσουν εν μέσω μηδενικής διαμετακόμισης από τη Ρωσία και οι ξένοι εταίροι της χώρας έχουν προειδοποιηθεί εκ των προτέρων, αναφέρει η ανακοίνωση. Η Ουκρανία έχει εξασφαλίσει εγγυημένες προμήθειες φυσικού αερίου ενισχυμένες μέσω μιας νότιας διαδρομής, καθώς και από την Πολωνία, ανέφερε ο Διαχειριστής Μεταφοράς Αερίου της χώρας στην ιστοσελίδα του.
Προς το παρόν, δεν υπάρχει εναλλακτική λύση για την πενταετή συμφωνία διαμετακόμισης, παρά τις πολύμηνες πολιτικές συγκρούσεις. Ενώ οι μεταφορές μέσω της Ουκρανίας αντιπροσωπεύουν μόνο το 5% περίπου των αναγκών της Ευρώπης σε φυσικό αέριο, η περιοχή εξακολουθεί να αισθάνεται τους μετασεισμούς μιας ενεργειακής κρίσης που προκλήθηκε από την πλήρους κλίμακας εισβολή του Κρεμλίνου στη γείτονα.
Το τέλος της συμφωνίας διαμετακόμισης ανέδειξε τη συνεχιζόμενη εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό φυσικό αέριο μέσω αγωγών και αποστολών υγροποιημένων καυσίμων, καθώς και τις ρωγμές στην προσέγγιση του μπλοκ για την απεξάρτηση από τις ρωσικές προμήθειες.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν έχει θέσει ως πολιτικό στόχο τη σταδιακή κατάργηση των ρωσικών ορυκτών καυσίμων έως το 2027, στον απόηχο της εισβολής, και δήλωσε ότι το τέλος της διαμετακόμισης θα έχει μικρή επίδραση στις περιφερειακές ενεργειακές αγορές. Παρόλα αυτά, χώρες όπως η Ουγγαρία και ιδιαίτερα η Σλοβακία έχουν διεξάγει μια ολοένα και πιο σκληρή εκστρατεία για να διατηρήσουν τη ροή των καυσίμων.
Η Ευρώπη βρίσκεται επίσης αντιμέτωπη με μια ολοένα και πιο σφιχτή παγκόσμια αγορά φυσικού αερίου. Το συμβόλαιο του πρώτου μήνα έκλεισε το έτος με ετήσια άνοδο 51% – τη μεγαλύτερη από το 2021.
Κλιμακούμενη διαμάχη
Ο Ουκρανός πρόεδρος, Βολοντίμιρ Ζελένσκι, απέρριψε τον περασμένο μήνα οποιαδήποτε ρύθμιση που θα έστελνε τελικά χρήμα στα ρωσικά ταμεία, ενώ ο πόλεμος συνεχίζεται. Εν τω μεταξύ, ο πρωθυπουργός της Σλοβακίας, Ρόμπερτ Φίτσο, απείλησε την Ουκρανία με πιθανή διακοπή της ηλεκτροδότησης, εγείροντας ερωτήματα σχετικά με την ευρύτερη ενεργειακή ασφάλεια στην περιοχή. Σε μια ύστατη προσπάθεια κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου, ο Φίτσο προέτρεψε την ΕΕ να αντιμετωπίσει τη διαφαινόμενη διακοπή των προμηθειών μέσω της Ουκρανίας, λέγοντας ότι οι οικονομικές επιπτώσεις στο μπλοκ θα υπερέβαιναν τις επιπτώσεις στη Ρωσία. Εκτίμησε ότι οι Ευρωπαίοι καταναλωτές θα μπορούσαν να αντιμετωπίσουν έως και 50 δισεκατομμύρια ευρώ (52 δισεκατομμύρια δολάρια) σε πρόσθετες χρεώσεις φυσικού αερίου ετησίως και άλλα 70 δισεκατομμύρια ευρώ σε υψηλότερο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας.
Η Σλοβακία και ορισμένα άλλα κράτη της Κεντρικής Ευρώπης έχουν προτιμήσει την έκπτωση του φυσικού αερίου από τα ανατολικά και τους τελευταίους μήνες, βασικές εταιρείες από την περιοχή έχουν επιδοθεί σε αγώνα δρόμου για να οικοδομήσουν υποστήριξη για μια εναλλακτική λύση στη συμφωνία Ρωσίας-Ουκρανίας.
