Η αποκάλυψη φωτίζει τη γνωστή αλλά και άκρως σκοτεινή πλευρά ενός επιχειρηματικού μοντέλου που στηρίζεται στις συγκεκριμένες διαφημίσεις. Κάθε μέρα, οι πλατφόρμες της Meta προβάλλουν περίπου 15 δισεκατομμύρια διαφημίσεις «υψηλού κινδύνου» – αναρτήσεις που φέρουν σαφή σημάδια παραπλάνησης. Από αυτές, η εταιρεία εισπράττει 7 δισεκατομμύρια δολάρια τον χρόνο, σύμφωνα με αναφορά του Δεκεμβρίου 2024 την οποία το Reuters και ειδική ομάδα δημοσιογράφων αλλά και επιστημόνων μελέτησε ενδελεχώς.
Ο μηχανισμός της απάτης
Οι περισσότερες απάτες προέρχονται από διαφημιστές που έχουν ήδη εντοπιστεί από τα εσωτερικά συστήματα προειδοποίησης της Meta. Παρ’ όλα αυτά, η εταιρεία δεν τους αποκλείει. Τους αφήνει να λειτουργούν, εφαρμόζοντας έναν ιδιότυπο κανόνα: μόνο αν υπάρχει 95% βεβαιότητα ότι πρόκειται για απατεώνα, η διαφήμιση αποσύρεται. Αν η πιθανότητα είναι μικρότερη, ο διαφημιστής απλώς πληρώνει πιο ακριβό «διαφημιστικό πακέτο».
Ο μηχανισμός αυτός, γνωστός εσωτερικά ως «ποινή υποβολής προσφορών» (penalty bid), υποτίθεται ότι λειτουργεί αποτρεπτικά. Στην πράξη, επιτρέπει στους απατεώνες να συνεχίσουν, μετατρέποντας την παραβατικότητα σε πηγή εσόδων. Οι χειρισμοί της Meta έχουν αποτυπωθεί σε εσωτερικές αναφορές με σχεδόν κυνικό τόνο: «Αν δεν μπορούμε να τους διώξουμε, ας πληρώσουν ακριβότερα» αναφέρεται επί λέξη στα εσωτερικά memos και τις ενημερώσεις από το ανώτερο προσωπικό της εταιρείας προς τους υφισταμένους αλλά και το τμήμα ελέγχου και προειδοποίησης.
Παράλληλα, το σύστημα προσωποποίησης διαφημίσεων της εταιρείας ενισχύει το φαινόμενο. Όσοι χρήστες κάνουν κλικ σε ύποπτες διαφημίσεις, ταξινομούνται αυτόματα σε «προφίλ ενδιαφέροντος» για παρόμοιο περιεχόμενο. Έτσι, βλέπουν ακόμα περισσότερες απάτες, δημιουργώντας έναν φαύλο κύκλο κερδοφορίας πάνω στην αδυναμία του χρήστη να διακρίνει το ψεύτικο από το αληθινό.
Έσοδα από το σκοτάδι
Η Meta δεν επιχειρεί να κρύψει τα νούμερα – τα προσμετρά, τα αναλύει και τα ενσωματώνει στον οικονομικό της σχεδιασμό. Εσωτερικές αναφορές καταγράφουν ότι κάθε εξάμηνο η εταιρεία εισπράττει περίπου 3,5 δισεκατομμύρια δολάρια από διαφημίσεις «υψηλού νομικού κινδύνου» – περιεχόμενο που πλαστογραφεί εμπορικά σήματα, δημόσια πρόσωπα ή προωθεί παράνομες υπηρεσίες. Ακόμη και οι ίδιες οι προβλέψεις της Meta αναγνωρίζουν ότι τα πρόστιμα που ενδέχεται να επιβληθούν από ρυθμιστικές αρχές θα είναι μικρότερα από αυτά τα κέρδη… Κοινώς δεν υπάρχει πρόβλημα στο να κερδίζει από την παρανομία καθώς ακόμη και μετά τους θεσμικούς ελέγχους και τις αποκαλύψεις αυτά που θα κληθεί να πληρώσει θα είναι πολύ λιγότερα από όσα έχει εισπράξει.
Η στρατηγική της εταιρείας είναι ξεκάθαρη: αντί να προλαμβάνει τις απάτες, τις κοστολογεί. Η εσωτερική λογική μιλά για «παραβατικά έσοδα» – χρήματα που προέρχονται από δραστηριότητες που παραβιάζουν τις πολιτικές της, αλλά παραμένουν ενεργές μέχρι να υπάρξει εξωτερική πίεση.
Ο εκπρόσωπος της Meta, Άντι Στόουν, προσπάθησε να υποβαθμίσει τη σημασία των αποκαλύψεων. Υποστήριξε ότι τα στοιχεία «παρουσιάζουν μια επιλεκτική και διαστρεβλωμένη εικόνα» και πως το ποσοστό του 10% είναι «υπερβολικό». Δήλωσε επίσης ότι μέσα σε 18 μήνες η εταιρεία έχει μειώσει κατά 58% τις αναφορές απάτης και έχει διαγράψει 134 εκατομμύρια ύποπτες διαφημίσεις μόνο μέσα στο 2025. Ωστόσο, οι ίδιες οι εσωτερικές έρευνες και τα έγγραφα της Meta αναγνωρίζουν ότι το ένα τρίτο όλων των διαδικτυακών απατών στις ΗΠΑ ξεκινά από τις πλατφόρμες της…
