Ο Αντρέι Γέρμακ δεν ήταν ένας ακόμα τεχνοκράτης στο Κίεβο. Ήταν το πρόσωπο που ακουμπούσε πάνω του ολόκληρη η πολιτική μηχανή της ουκρανικής προεδρίας.
Δικηγόρος στο επάγγελμα, με χρόνια στις διεθνείς διαπραγματεύσεις και με μεγάλα δίκτυα επαφών, ο Γέρμακ εξελίχθηκε σταδιακά από σύμβουλος σε de facto συγκυβερνήτη -ο άνθρωπος που ήλεγχε την πρόσβαση στον Ζελένσκι, τη ροή των πληροφοριών, τις κρίσιμες αποφάσεις και το μεγαλύτερο μέρος των επαφών με ξένες πρωτεύουσες.
Η ισχύς του δεν ήταν τυπική. Ήταν δομική. Στην Ουκρανία του πολέμου, όπου το χάος κυβερνά και οι γραμμές αποφάσεων αλλάζουν κάθε ώρα, ο Γέρμακ είχε αναλάβει τον ρόλο του πυλώνα σταθερότητας -και του εγγυητή πως το προεδρικό σύστημα θα έτρεχε χωρίς διακοπές.
Από σύμβουλος σε κορυφαίο διαπραγματευτή
Η πορεία του προς την κορυφή δεν ήταν προϊόν τυχαίων συγκυριών. Από το 2019, όταν ο Ζελένσκι τον έβαλε δίπλα του στα πρώτα ανοίγματα προς τη Μόσχα, ο Γέρμακ άρχισε να λειτουργεί ως ο συντονιστής μιας πολύ πιο ευρείας στρατηγικής: επαφές με Ρωσία, ανταλλαγές αιχμαλώτων, άνοιγμα διαύλων σε Ευρώπη και ΗΠΑ, διαχείριση κρίσεων με διπλωματικό χαρακτήρα.
Η πραγματική αναβάθμιση όμως ήρθε μετά τον Φεβρουάριο του 2022. Με την πλήρη εισβολή της Ρωσίας, ο Γέρμακ μετατράπηκε σε κόμβο: κάθε μεγάλη απόφαση περνούσε από το γραφείο του. Από τα πακέτα στήριξης και τις αποστολές όπλων, μέχρι τις συνομιλίες για εγγυήσεις ασφαλείας και τις πρώτες επαφές για μελλοντικό πλαίσιο ειρήνης.
Δεν ήταν απλώς ένας διαπραγματευτής. Ήταν ο άνθρωπος που μπορούσε να σηκώσει το τηλέφωνο και να συνδέσει Κίεβο – Λευκό Οίκο – Βρυξέλλες μέσα σε λίγα λεπτά. Αυτός ο ρόλος, όσο ενισχυτικός ήταν για την ουκρανική πλευρά, τόσο καθιστούσε τον Γέρμακ και έναν κόμβο συγκρούσεων, πίεσης, προσδοκιών και αντικρουόμενων συμφερόντων.
Η παραίτηση που διαταράσσει κρίσιμες ισορροπίες
Η αιφνιδιαστική αποχώρηση του Γέρμακ, μέσα σε κλίμα εφόδων, ερευνών και φημών για βαριά σκάνδαλα, δεν είναι μια απλή διοικητική πράξη. Είναι πολιτικός σεισμός. Στο Κίεβο, όλοι γνωρίζουν ότι η θέση του επικεφαλής της προεδρίας είναι η πραγματική ραχοκοκαλιά της εξουσίας. Χωρίς τον Γέρμακ, το προεδρικό σύστημα μοιάζει για πρώτη φορά ασύμμετρο, χωρίς το κέντρο βάρους που κρατούσε την πολεμική διακυβέρνηση όρθια.
Η χρονική στιγμή δεν είναι απλώς κακή. Είναι καταστροφική. Η Ουκρανία μπαίνει σε φάση σκληρών διαπραγματεύσεων, με το αναθεωρημένο πλαίσιο των σημείων να δημιουργεί εντάσεις, αντιδράσεις και διπλωματικές πιέσεις. Σε αυτό το σκηνικό, η απουσία του ανθρώπου που έχει διαχειριστεί τα πάντα -από το Ντονμπάς μέχρι τα γραφεία της Ουάσιγκτον- αφήνει την πλευρά του Ζελένσκι εκτεθειμένη.
Ήξερε ο Γέρμακ για το σχέδιο ΗΠΑ – Ρωσίας;
Εδώ η συζήτηση γίνεται πιο πολιτική και πιο επικίνδυνη. Η δομή της ουκρανικής διακυβέρνησης τα τελευταία χρόνια ήταν υπερσυγκεντρωτική γύρω από τον Γέρμακ. Κανείς δεν μπορεί να ισχυριστεί σοβαρά ότι ένα μεγάλο οικονομικό ή θεσμικό σκάνδαλο, ειδικά εν καιρώ πολέμου, μπορούσε να κινείται χωρίς να το αντιλαμβάνεται. Πόσο μάλλον όταν οι αποφάσεις που αφορούν κρατικές εταιρείες, χρηματοδοτήσεις και ξένες ροές χρήματος περνούσαν αναγκαστικά μέσα από κύκλους που ο ίδιος συντόνιζε.
Το δεύτερο ερώτημα είναι ακόμη πιο αιχμηρό: μήπως η παραίτηση είναι ο εύκολος τρόπος για να αποφορτιστεί το πολιτικό σύστημα από μια υπόθεση που απειλούσε να παρασύρει την κορυφή της ουκρανικής ηγεσίας; Στο Κίεβο, η αίσθηση είναι ότι κάποιος έπρεπε να πέσει. Και όταν έχεις συγκεντρώσει τόση εξουσία, είσαι και το πρόσωπο που θα πέσει πρώτο.
Η σύνδεση με το σχέδιο των σημείων δεν είναι ξεκάθαρη, αλλά οι χρονικές συμπτώσεις δημιουργούν υποψίες. Αν ο Γέρμακ είχε εμπλοκή ή πρόωρη γνώση για διατάξεις που εξόργισαν το Κίεβο και άνοιξαν ρήγματα με συμμάχους, τότε η παραίτησή του λειτουργεί και ως «πολιτική εξιλέωση» σε μια στιγμή που η κυβέρνηση θέλει να αποδείξει ότι παραμένει καθαρή, μεταρρυθμιστική και αξιόπιστη.
