Στο ανταγωνιστικό σύμπαν της ανεξάρτητης ωρολογοποιίας, η Ευρώπη κρατάει τα ηνία με ονόματα όπως Roger W. Smith, George Daniels, François-Paul Journe, Rexhep Rexhepi και Kari Voutilainen. Ομως, στην Ιαπωνία, τη χώρα που έφερε επανάσταση στον κόσμο του ρολογιού τη δεκαετία του ’70 με την επέλαση των ρολογιών quartz, μια ανερχόμενη κατηγορία ωρολογοποιών δημιουργεί τα τελευταία χρόνια αριστουργήματα, εμπλουτισμένα με την ουσία της παραδοσιακής ιαπωνικής δεξιοτεχνίας.
Αυτοί οι τεχνίτες προέρχονται από διαφορετικά υπόβαθρα. Μερικοί εργάστηκαν στη βιομηχανία πολυτελείας πριν μεταβούν στον κόσμο του ρολογιού, ορισμένοι σπούδασαν σχέδιο, κάποιοι φοίτησαν στη μοναδική σχολή ωρολογοποιίας της χώρας τους. Κοινός παρονομαστής τους, η απαράμιλλη ικανότητα να συνδυάζουν χαρακτηριστικές τέχνες της ιαπωνικής κουλτούρας – όπως η επεξεργασία γυαλιού και η λάκα, για παράδειγμα – με εξαιρετικές και συχνά, αυτοδίδακτες τεχνικές δεξιότητες.
Μasahiro Kikuno
Δύσκολο να φανταστεί κανείς ότι έργα τέχνης της ωρολογοποιίας όπως το Οrizuru, που κρύβει ένα αυτόματο γερανό origami στο 12, έχουν γεννηθεί σε ένα ατελιέ κρυμμένο στο γκαράζ ενός σπιτιού σε μια ήσυχη γειτονιά της πόλης Funabashi. Eκεί, ο 39χρονος Masahiro Kikuno, φορώντας τo παραδοσιακό samue – την ενδυμασία που φορούν οι Βουδιστές μοναχοί όταν κάνουν δουλειές- γυαλίζει και συναρμολογεί σχολαστικά τα εξαρτήματα για τα περίτεχνα και ασυνήθιστα ρολόγια του.
Το 2008, ολοκληρώνοντας τις τριετείς σπουδές του στην επισκευή ρολογιού σε μια τεχνική σχολή του Τόκιο, αποφάσισε να μείνει έναν επιπλέον χρόνο για να φτιάξει ένα ρολόι από το μηδέν. Εργάστηκε υπομονετικά, χρησιμοποιώντας τον εξοπλισμό και τα εργαλεία της σχολής, μελετώντας και μεταφράζοντας με κόπο το βιβλίο Watchmaking του George Daniels. Τους ίδιους εργασιακούς ρυθμούς διατηρεί και τώρα – κατασκευάζει μόνο ένα ή δύο κομμάτια τον χρόνο. Μέχρι τη 10η επέτειο της επιχείρησής του, το 2021, είχε δημιουργήσει 18 ρολόγια, για συνολικά 17 πελάτες. Ο Kikuno θεωρεί ότι η συνάντηση και η επικοινωνία με τον πελάτη είναι απαραίτητη στη διαδικασία σχεδιασμού και δημιουργίας ενός ρολογιού: «Το να μιλάω μαζί τους μου δίνει έμπνευση που ενσωματώνεται στο σχέδιο. Είναι η φιλοσοφία του ιαπωνικού πολιτισμού. Σαν ένα μυστικό ανάμεσα σε εμένα και τον πελάτη».
Το 2011, κατασκεύασε το opus magnum του, το ρολόι χειρός Wadokei (ή Temporal Hour), βασισμένο σε ένα παλιό γιαπωνέζικο ρολόι που μετρούσε τις ώρες σύμφωνα με το σούρουπο και την αυγή. Πρόκειται για ένα σύστημα που χρησιμοποιήθηκε μέχρι το 1873, όταν η Ιαπωνία υιοθέτησε το δυτικό ημερολόγιο. Ο Kikuno είδε ένα τηλεοπτικό ντοκιμαντέρ για το wadokei, το ρολόι 150 ετών που κατασκευαζόταν μόνο στο χέρι, και αποφάσισε να δημιουργήσει μια δική του έκδοση. Με καντράν διακοσμημένο με χαρακτήρες kanji (που υιοθετήθηκαν από τα κινέζικα) που αντιστοιχούν στα ζώδια του κινέζικου ωροσκόπιου, μπλε δείκτες να δείχνουν την παραδοσιακή εποχική ώρα και μοβ τη σύγχρονη ώρα, και κάσα σε σχήμα εμπνευσμένο από τα inro, τις παραδοσιακές ξύλινες ή χάρτινες θήκες που κρέμονταν από τα κιμονό – είναι ένα ρολόι μοναδικό στον κόσμο. Μια δημιουργία με την οποία έγινε δεκτός το 2013 στην Académie Horlogère des Créateurs Indépendants (AHCI), τη φημισμένη Ελβετική Ενωση Ανεξάρτητων Ωρολογοποιών. «Θέλω τα ρολόγια μου να υπάρχουν για πάντα, αλλά γνωρίζω ότι μπορεί να εξαφανιστούν με τον ιδιοκτήτη τους», λέει. «Δεν με πειράζει, ωστόσο, γιατί ξέρω ότι η αξία του ρολογιού έγινε κατανοητή από αυτούς».
Νaoya Hida & Co.
Παρόλο που εργάστηκε για περισσότερα από 30 χρόνια στη βιομηχανία ειδών πολυτελείας και στο σχεδιασμό ελβετικών ρολογιών περιορισμένης έκδοσης για την ιαπωνική αγορά, ο Naoya Hida δεν μπορούσε να βρει το ιδανικό ρολόι. Ετσι, αποφάσισε να το φτιάξει μόνος του – ένα ρολόι που θα αντλεί έμπνευση από το εμβληματικό Patek Philippe Calatrava των 31 mm από τη δεκαετία του 1930, αλλά θα είναι μεγαλύτερο και αδιάβροχο. Ενωσε τις δυνάμεις του με τον ωρολογοποιό Kosuke Fujita και τον χαράκτη Keisuke Kano, και το 2018, ίδρυσαν τη Naoya Hida & Co. στο Τόκιο. Τα ρολόγια τους αποδεικνύουν ότι και οι τρεις μοιράζονται το ίδιο όνειρο για επίτευξη της τελειότητας.
Τα σχέδια τους είναι εμπνευσμένα από vintage μοντέλα, αλλά έχουν μια σύγχρονη αίσθηση χάρη στην κάσα των 37 mm. Συνδυάζουν προηγμένους μηχανισμούς εξαιρετικά υψηλής ακρίβειας με χειροποίητα χαραγμένα εξαρτήματα. Oι πελάτες τους τα αγαπούν για το στιλ τους, που παραπέμπει στο ιαπωνικό Ζεν και τον μινιμαλισμό. Χρησιμοποιούν υψηλής ποιότητας ανοξείδωτο χάλυβα SUS 904L, γνωστό για την αντοχή του στη διάβρωση, αλλά και δύσκολο στην επεξεργασία για τους τεχνίτες. Ο Kano χαράζει στο χέρι τις ενδείξεις των ωρών∙ τα όμορφα τρισδιάστατα καντράν τους θυμίζουν παλιά ελβετικά ρολόγια πολυτελείας και κατασκευάζονται μέσω ενός συνδυασμού χρήσης μηχανών Bisai τελευταίας γενιάς και χειροτεχνίας.
Το 2019, η ομάδα κυκλοφόρησε επτά κομμάτια, τα οποία πουλήθηκαν σε τρεις μήνες. Το 2021, κατασκεύασαν 40 ρολόγια τα οποία εξαντλήθηκαν σε μόλις τρεις ημέρες. Ωστόσο, δηλώνουν ότι αυτός ο ρυθμός ανάπτυξης δεν θα συνεχιστεί – η εταιρεία σκοπεύει να παραμείνει μικρή. «Επειδή θέλουμε να φτιάχνουμε πάντα το ιδανικό ρολόι, για κάθε εξάρτημα επενδύουμε ένα τεράστιο χρηματικό ποσό», εξηγεί ο Hida.
Daizoh Makihara
