Μια δυσλειτουργική σχέση στην καρδιά της Ευρώπης διαφάνηκε με την ενεργειακή κρίση. «Έμφραγμα», αποκαλεί το ψυχρό κλίμα ανάμεσα στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, Σαρλ Μισέλ με την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, το αμερικανικό μέσο Politico. Άλλωστε, η επικριτική διάθεση του πρώτου φάνηκε όταν άσκησε κριτική στην Κομισιόν για έλλειψη δράσης στο θέμα των τιμών ενέργειας.
«Όταν οι ηγέτες των πιο ισχυρών χωρών του κόσμου θα συναντώνται στη σύνοδο κορυφής της G20 στο Μπαλί την επόμενη εβδομάδα, μην περιμένετε από την Ευρωπαϊκή Ένωση να παρουσιάσει ένα ενιαίο μέτωπο» γράφει ειδικότερα το αμερικανικό μεσο.
«Στα σχεδόν τρία χρόνια από την έναρξη της θητείας τους, οι σχέσεις μεταξύ του Μισέλ και της φον ντερ Λάιεν έχουν υποστεί μια πρωτοφανή κατάρρευση, με το προσωπικό των δύο θεσμών να αποθαρρύνεται από την αμοιβαία επικοινωνία, και τους δύο ηγέτες να… αλληλομπλοκάρονται από συναντήσεις με ξένους αξιωματούχους. Η δυσλειτουργική σχέση δεν επηρεάζει μόνο τη νομοθετική και πολιτική ατζέντα της ΕΕ, η οποία εξαρτάται από μια λεπτή πράξη εσωτερικής εξισορρόπησης. Απειλεί επίσης να υπονομεύσει τη θέση της ΕΕ στον κόσμο» συνεχίζει το Politico.
Οι συναντήσεις μεταξύ της φον ντερ Λάιεν και του Μισέλ είναι ουσιαστικά ανύπαρκτες, ακόμη και ενόψει των συνόδων κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, συνήθως το φόρουμ όπου η ΕΕ σημειώνει πρόοδο στις μεγάλες στρατηγικές και άμεσες προκλήσεις που αντιμετωπίζει το μπλοκ. Αξιωματούχοι από άλλες χώρες και διεθνείς φορείς συχνά μπερδεύονται ως προς το ποιος πρέπει να είναι ο συνομιλητής τους. Τα στελέχη των δύο θεσμικών οργάνων αναφέρουν τη στάση της Επιτροπής και του Συμβουλίου ως προς τη συμμετοχή σε συναντήσεις με τρίτα μέρη. Κατά τη διάρκεια των κυλιόμενων συζητήσεων για την παγκόσμια επισιτιστική κρίση, οι εκπρόσωποι των Ηνωμένων Εθνών εξεπλάγησαν όταν ένα ανώτερο στέλεχος της ΕΕ που συμμετείχε στο παρελθόν στις συνομιλίες ξαφνικά αποκόπηκε από τις επόμενες συναντήσεις. «Η επικοινωνία έχει καταρρεύσει παντελώς», σχολίασε ένας αξιωματούχος που θέλησε να διατηρήσει την ανωνυμία του. Η Φον ντερ Λάιεν παρουσιάζουν κάποιες ομοιότητες ως προς την πολιτική τους σταδιοδρομία. Όμως, όσον αφορά την προσωπικότητα, είναι πολύ διαφορετικοί.
Σύμφωνα πάντως με ευρωπαίους αξιωματούχους, η σχέση ξεκίνησε ήρεμα. Τους πρώτους μήνες, η γραμματεία του Συμβουλίου προγραμμάτιζε κάθε Δευτέρα μια εβδομαδιαία απογευματινή συνάντηση μεταξύ του Μισέλ και της φον ντερ Λάιεν.
Το «sofagate»
Ωστόσο, παρόλο που οι συναντήσεις σύντομα σταμάτησαν, καταλύτης στο «διαζύγιο» ήταν η συνάντηση των δύο επικεφαλής με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν τον Απρίλιο του 2021. Οι κάμερες κατέγραψαν τη σοκαρισμένη αντίδραση της φον ντερ Λάιεν όταν ο Μισέλ άρπαξε γρήγορα τη μοναδική καρέκλα δίπλα στον Τούρκο πρόεδρο, αφήνοντάς την ίδια να καθίσει σε έναν καναπέ απέναντι από τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών. Η πρόεδρος της Κομισιόν, η πρώτη γυναίκα που κατέλαβε τη θέση, είπε αργότερα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ότι «πληγώθηκε» από το περιστατικό, μιλώντας για σεξισμό.
Με το όνομα «sofagate», το περιστατικό έγινε viral παγκοσμίως, με τις αμοιβαίες (αν όχι πάντα δημόσιες) αλληλοκατηγορίες να οδηγούν «σε ένα καθοδικό σπιράλ» στις σχέσεις του που από τότε μόνο επιδεινώθηκε.
Αντίθετα, οι προκάτοχοι τους Τασκ και Γιούνκερ συναντιόνταν τις περισσότερες εβδομάδες και είχαν καλή εργασιακή σχέση, βοηθούμενοι από την προηγούμενη γνωριμία τους ως πρωθυπουργοί και παρά τις διαφορές τους σε θέματα χάραξης πολιτικής όπως η μετανάστευση.
Τώρα το προσωπικό του Συμβουλίου αναγκάζεται να «κυνηγά πληροφορίες λες και είναι δημοσιογράφοι», είπε ένας αξιωματούχος, παραπονούμενος ότι η Επιτροπή δεν ενημερώνει τον Μισέλ για τις επερχόμενες προτάσεις της, παρόλο που αυτές οι πρωτοβουλίες θα χρειαστούν τελικά την υποστήριξη των εθνικών κυβερνήσεων.
Στη διαμάχη μεταξύ των δύο ηγετών, η φον ντερ Λάιεν θεωρείται ότι έχει το «πάνω χέρι». Μπορεί ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εκπροσωπεί επίσημα την ΕΕ σε εξωτερικές εκδηλώσεις, θεσμικά ωστόσο ο πρόεδρος της Επιτροπής έχει αναδειχθεί ως ο πιο εξέχων ηγέτης της ΕΕ, ιδιαίτερα όταν πρόκειται για σχέσεις με την Ουάσιγκτον.
«Ειλικρινά, είναι και οι δύο υπεύθυνοι», επισήμανε ένας αξιωματούχος της ΕΕ. «Υπήρχαν εντάσεις και στο παρελθόν, αλλά τελικά πάντα κατέληγες στις προσωπικότητες. Οι προκάτοχοί τους συνειδητοποίησαν ότι ήταν προς το συμφέρον και των δύο να βρουν μια σταθερή σχέση συνεργασίας».
«Σε μια κρίση η ΕΕ υποτίθεται ότι πρέπει να συνασπιστεί», πρόσθεσε ο αξιωματούχος.
