Η απόφαση, η οποία εκδόθηκε στις 13 Ιουνίου και αφορά την υπόθεση «H.A. και άλλοι κατά Ελλάδας», καταγράφει τις συνθήκες διαβίωσης 67 αιτούντων άσυλο, οι οποίοι διέμεναν εκείνη την εποχή στο Κέντρο Υποδοχής Προσφύγων (hotspot) στη Μόρια της Λέσβου, περιγράφοντας τριτοκοσμικές καταστάσεις. Παρά τη διακηρυγμένη διαχρονικά ευαισθησία του ΣΥΡΙΖΑ Π.Σ. απέναντι στους προσφυγικούς πληθυσμούς και τα ανθρώπινα δικαιώματα, τα όσα καταμαρτυρούν στις προσφυγές τους οι αιτούντες άσυλο απέχουν παρασάγγας από τα προβλεπόμενα στις διεθνείς συνθήκες, καταγγέλλοντας από «κλουβιά» μέχρι και στέρηση των οικογενειών τους.
Οι ίδιες εικόνες εξαθλίωσης έκαναν την ίδια περίοδο τον γύρο του κόσμου, καθώς τα μεγαλύτερα ειδησεογραφικά δίκτυα του πλανήτη κάλυπταν λεπτομερώς το δράμα των προσφύγων στη Μόρια, μιας σύγχρονης οδύσσειας, που δεν έλεγε να βρει την Ιθάκη. Αντίθετα, «όποιος θέλει να δει την ντροπή της Ευρώπης πρέπει μόνο να ανέβει έναν λόφο ανάμεσα σε ελαιόδεντρα στη Λέσβο μέχρι να φτάσει μπροστά στο ψηλό τσιμεντένιο τείχος του προσφυγικού κέντρου στη Μόρια. “Καλώς ήλθατε στη φυλακή”ˮ έγραψε κάποιος με σπρέι σε έναν τοίχο.
«Βρωμάει ούρα και σκουπίδια, στο έδαφος εκατοντάδες πλαστικές σακούλες», μετέδιδε τον Νοέμβριο του 2017 ο ανταποκριτής του γερμανικού περιοδικού «Spiegel», έχοντας διεισδύσει στον προσφυγικό καταυλισμό, παρότι η είσοδος στους δημοσιογράφους, την ίδια περίοδο, απαγορευόταν ρητά. Συμπεραίνοντας ότι «σπάνια η κατάσταση στο νησί της Λέσβου ήταν τόσο δραματική όσο αυτές τις μέρες», ο Γερμανός ανταποκριτής κατέληγε ότι «λίγο πριν έρθει ο χειμώνας στην Ελλάδα, 15.000 πρόσφυγες έχουν εγκλωβιστεί στα πέντε νησιά-hotspot του Αιγαίου», με τη Μόρια να παρουσιάζει την πιο αποκαρδιωτική εικόνα.
Το δράμα των προσφύγων της Μόριας, άλλωστε, έφερε στο ακριτικό νησί του Βόρειου Αιγαίου τα βήματα του Πάπα Φραγκίσκου, του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Ιερώνυμου, οι οποίοι επισκέφθηκαν το Κέντρο Υποδοχής Προσφύγων το 2016, όπως έπραξαν κατά καιρούς και αρκετοί καλλιτέχνες διεθνούς φήμης, που έσπευσαν με την παρουσία τους να εκδηλώσουν την αλληλεγγύη τους μπροστά στο μέγεθος της ανθρωπιστικής κρίσης.
Ταυτόχρονα, σχεδόν καθημερινές υπήρξαν οι εκκλήσεις από πλευράς κορυφαίων ηγετών και διεθνών οργανισμών για άμεση αποσυμφόρηση της δομής, προκειμένου να παρασχεθούν στους πρόσφυγες θεμελιώδεις συνθήκες διαβίωσης και ασφάλειας, αλλά και των κατοίκων της Λέσβου, οι οποίοι βρέθηκαν αντιμέτωποι με μια πρωτοφανή τραγωδία, αλλά και εντελώς καινοφανείς συνθήκες στη λειτουργία του νησιού, οι οποίες έχρηζαν άμεσης και ουσιαστικής αντιμετώπισης, σε σημείο που η πρώην περιφερειάρχης Χριστιάνα Καλογήρου να απειλεί με αναστολή της λειτουργίας της δομής λόγω της υγειονομικής κατάστασης.
Παρά το διεθνές ενδιαφέρον, οι συνθήκες στη Μόρια παρέμεναν σχεδόν αμετάβλητες επί μήνες, ενώ ακαριαίο θάνατο βρήκαν δύο πρόσφυγες το 2016, όταν κοντέινερ έπιασε ξαφνικά φωτιά, με τον τότε πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα να δηλώνει ότι «ανεξάρτητα από την καταγωγή, το χρώμα και τη θρησκεία τους, όλοι είναι άνθρωποι και πάνω απ’ όλα υπερασπιζόμαστε την ανθρώπινη ζωή, τα ανθρώπινα δικαιώματα».
Οι παραβιάσεις
Αναφερόμενοι στην ίδια περίπου χρονική περίοδο, ωστόσο, στις προσφυγές τους οι αιτούντες άσυλο περιγράφουν μια σειρά από παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, με πρώτη την απαγόρευση των βασανιστηρίων (κατά το άρθρο 3 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου), καθώς οι ίδιοι ανέφεραν ότι πριν από την εγγραφή τους στα μητρώα (δηλαδή για 6-11 ημέρες), τοποθετούνταν σε «κλουβί» μικρής χωρητικότητας.
