Πριν από δύο χρόνια, στα κοινωνικά δίκτυα, χιλιάδες χρήστες ειρωνεύονταν τους «γκουρού» των επενδύσεων και της οικονομίας που προειδοποιούσαν για τους κινδύνους τοποθετήσεων στα κρυπτονομίσματα. Νεόκοποι δισεκατομμυριούχοι του οικοσυστήματος των cryptos έμπαιναν φουριόζοι στις λίστες των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου και επιδείκνυαν με στόμφο τα super yachts τους, τις επαύλεις, τα Rolex και τις Lamborghini που αγόρασαν με τα κέρδη από τις επενδύσεις τους. «Το δολάριο και το ευρώ έχουν τελειώσει. Οι τράπεζες θα καταργηθούν. Ηρθε η εποχή του Bitcoin και του ψηφιακού χρυσού. Οσοι είναι κορόιδα θα μείνουν πίσω να ελέγχονται από τις ρυθμιστικές αρχές», έλεγαν οι κρυπτο-ευαγγελιστές. Ιστορίες ανθρώπων που επένδυσαν νωρίς μερικές χιλιάδες ευρώ στο καινούριο αυτό προϊόν και βρέθηκαν σχεδόν εν μια νυκτί με εκατομμύρια ή δισεκατομμύρια έκαναν το παραμύθι να μοιάζει αληθινό.
Τα παραμύθια, ωστόσο, δεν έχουν πάντα καλό τέλος. Τα ανεμομαζώματα γίνονται διαβολοσκορπίσματα. Και στην περίπτωση των κρυπτονομισμάτων ο εφιάλτης ήρθε με τρόπο εμφατικό το 2022. Και ειρωνικό ταυτόχρονα, καθώς το μεγαλύτερο σε κεφαλαιοποίηση stablecoin, το TerraUSD, η ισοτιμία του οποίου ήταν συνδεδεμένη με το αμερικανικό δολάριο, κατέρρευσε μηδενίζοντας την αξία του και κάνοντας σκόνη ό,τι είχε τοποθετηθεί επάνω του. Μαζί του κατέρρευσαν και τα υπόλοιπα stablecoins και άρχισε ένα τρομακτικό ντόμινο. Γιγαντιαία funds και εταιρείες του οικοσυστήματος, όπως οι Three Arrows Capital, Voyager Digital, Celsius, χρεοκόπησαν. Το κοινό, οι επενδυτές και κυρίως οι retail, μέσα σε πανικό, άρχισαν να αποσύρουν τις επενδύσεις τους. Να ρευστοποιούν δηλαδή τις επενδύσεις τους σε κρυπτονομίσματα.
Οι ισχυροί του χώρου έλεγαν ότι απλώς πρόκειται για έναν φυσιολογικό κύκλο διόρθωσης της αγοράς που ονομάζεται «κρυπτοχειμώνας» και θα περάσει – και ότι δεν χρειάζεται πανικός. Τα ανταλλακτήρια και οι εταιρείες διαχείρισης των χρημάτων των επενδυτών αναγκάζονταν να κάνουν «cool down», να σταματούν δηλαδή την εξαργύρωση των επενδύσεων. Τα καμπανάκια έγιναν καμπάνες. Και άρχισαν οι ακόμα μεγαλύτερες χρεοκοπίες, όπως αυτή της Alameda Research και του μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων του πλανήτη, του FTX. Και κάπως έτσι, με το 90% των retail επενδυτών να βρίσκονται «κάτω από το νερό» (δηλαδή οι επενδύσεις τους να αξίζουν λιγότερα χρήματα απ’ όσα είχαν τοποθετήσει), άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια δραματικές ιστορίες ανθρώπων που θαμπώθηκαν από τη ζωή των κρυπτοδισεκατομμυριούχων και τις υποσχέσεις για γρήγορο πλουτισμό και πούλησαν τα πάντα ή δανείστηκαν, για να επενδύσουν σε cryptos και να χάσουν.
Την κατάσταση προσπάθησαν να αναστρέψουν αυτοί που είχαν μπει στις λίστες των πλουσιότερων ανθρώπων του κόσμου λόγω της ενασχόλησής τους με τα κρυπτονομίσματα. Οχι, όμως, για πολύ. Γρήγορα, όπως στη Σταχτοπούτα, οι Lamborghini μετατράπηκαν σε κολοκύθες, τα γιοτ σε στοιχειωμένα σκαριά στα ναυπηγεία, οι επαύλεις σε φυλακές. Γοβάκι δεν υπήρχε. Κάποιοι χρεοκόπησαν, κάποιοι διέφυγαν καταζητούμενοι από τις Αρχές για απάτη, κάποιοι βρέθηκαν στη φυλακή. Και τα δισεκατομμύρια είχαν γίνει καπνός. Στις εβδομάδες κορύφωσης της κρίσης των κρυπτονομισμάτων μόνο οι επτά ισχυρότεροι επιχειρηματίες του χώρου έχασαν 144 δισ. δολάρια…
Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ
Είναι Παρασκευή. Στο δικαστήριο της Νέας Υόρκης ο νεαρός με τα πλούσια κατσαρά μαλλιά βγάζει το σακάκι και τη γραβάτα, αδειάζει τις τσέπες του και παραδίδει τα παπούτσια του στους αστυνομικούς που τον οδηγούν στη φυλακή του Μπρούκλιν. Ποιος θα περίμενε, έναν χρόνο πριν, ότι ο αδιαμφισβήτητος «βασιλιάς» των κρυπτονομισμάτων Σαμ Μπάνκμαν-Φριντ (φωτο) θα κατέληγε ξυπόλητος και ντροπιασμένος σε ένα κελί;
Κι όμως. Ο 31χρονος είχε καταφέρει να αποκαλείται «σύγχρονος JP Morgan». Κι αυτό γιατί φαινόταν διατεθειμένος και ικανός να κάνει ό,τι έκανε και ο Μόργκαν όταν κατέρρευσε η Wall Street το 1907: να χρησιμοποιήσει την τεράστια περιουσία του για να σώσει ολόκληρο το σύστημα από το κραχ και να το θωρακίσει. Και αυτό ήταν το σχέδιό του.
Η αλήθεια είναι ότι όλοι πίστευαν πως μπορεί να το κάνει. Με το ανταλλακτήριό του, το FTX, να έχει εξελιχθεί σε έναν κολοσσό 32 δισ. δολαρίων και τη θυγατρική του, την επενδυτική Alameda Research, να ξεπερνά σε αξία το 1 δισ., ο ίδιος, με την περιουσία των 26,2 δισ. δολαρίων φαινόταν ότι θα μπορούσε -και μάλιστα εύκολα- να διασώσει τις σημαντικότερες εταιρείες του οικοσυστήματος που κατέρρεαν.
Αλλωστε ο ίδιος ο Φριντ ήταν «too big to fail». Στον Καναδά και στις ΗΠΑ το πρόσωπό του ήταν αυτό που χρησιμοποιούνταν στους δρόμους για διαφημίσεις του FTX. Ο ίδιος έλεγε ότι οι εταιρείες του, οι οποίες ήταν (αντί γιγαντιαίων ποσών) σπόνσορες των Μαϊάμι Χιτ στο ΝΒΑ, στο Superbowl, τη Formula 1, «θα μπορούσαν να αγοράσουν και την Goldman Sachs». Ωστόσο όλα άλλαξαν – και μάλιστα γρήγορα.
Φήμες υπήρχαν ότι η FTX και η Alameda είχαν προβλήματα ρευστότητας. Το πρόβλημα το έφερε στην επιφάνεια και το επιδείνωσε η κίνηση του βασικού ανταγωνιστή, του CEO της Binance, να καταθέσει μια (ψεύτικη) πρόταση εξαγοράς. Ακόμα και όταν ο Μπάνκμαν-Φριντ αρνήθηκε, ο Τζάο είχε την αφορμή που έψαχνε. Και ανακοίνωσε ότι έτσι κι αλλιώς αποσύρει την πρόταση εξαγοράς επειδή τα οικονομικά στοιχεία της FTX έδειχναν πρωτοφανή έλλειψη ρευστότητας και ότι βρισκόταν ένα βήμα πριν από τη χρεοκοπία.
Ο 46χρονος Κινεζοκαναδός επιχειρηματίας Τσάνγκπενγκ Τζάο, συνιδρυτής και CEO του μεγαλύτερου ανταλλακτηρίου κρυπτονομισμάτων του πλανήτη, Binance
Εν μέσω πανικού, την ίδια εβδομάδα η FTX και η Alameda κατέθεσαν αίτηση πτώχευσης. Ο Μπάνκμαν-Φριντ είδε την περιουσία του να εξαϋλώνεται κατά 94% εκείνη την εβδομάδα. Οσο όμως υποσχόταν ότι θα τα φτιάξει όλα, οι αμερικανικές αρχές διαπίστωναν ότι στην πραγματικότητα αυτό που είχε συμβεί ήταν ότι όσο έπεφτε η αξία του bitcoin, η Alameda δανειζόταν χρήμα για να το «κάψει» σε crypto ενεργητικό. Οταν όμως τα δανεικά τελείωσαν και άρχισαν τα margin calls, άρχισε να τραβάει τις καταθέσεις των πελατών της FTX ώστε να ανταποκριθεί στις άμεσες υποχρεώσεις (παρότι οι δύο εταιρείες δεν είχαν θεωρητικά τη δυνατότητα να το κάνουν αυτό). Με τους πελάτες να ζητούν μαζικά τα χρήματά τους πίσω, όλα κατέρρευσαν. Και κάπως έτσι, ο Φριντ οδηγήθηκε στη φυλακή.
