Σε έναν κόσμο όπου ανατρέπονται ισορροπίες που διαμορφώθηκαν επί δεκαετίες και όπου ο διπολισμός δίνει, μέσα από επώδυνη και άναρχη διαδικασία, την θέση του σε ένα πολυπολικό σύστημα και ενώ Οργανισμοί που έχουν αποστολή την διασφάλιση της παγκόσμιας ειρήνης, όπως ο ΟΗΕ, αδυνατούν να ανταποκριθούν στην αποστολή τους, όλο και περισσότερο η προσφυγή στη βία είναι ο τρόπος που επιλέγεται για την αντιμετώπιση των διαφορών. Αυτός ο ανταγωνισμός μεγάλων και περιφερειακών δυνάμεων τροφοδοτεί αυτή την τρέλα του πολέμου και των συγκρούσεων.
Σύμφωνα με την ετήσια Έκθεση, η οποία δόθηκε στην δημοσιότητα ο αριθμός των ένοπλων συγκρούσεων έχει διπλασιαστεί την τελευταία πενταετία και μόνο το 2024 έχουν καταγραφεί 200.000 συγκρούσεις έναντι 104,371 που κατέγραψε ο Οργανισμός το 2020. Δίνοντας μια πραγματικά αλγεινή εικόνα για τις απώλειες αυτών των συγκρούσεων, το 2024 έχουν καταγραφεί τουλάχιστον 233.000 θάνατοι. Η ACLED βρήκε ότι ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις το 2024 είχε αυξηθεί κατά 30% σε σύγκριση με τον προηγούμενο χρόνο, από 179,099 θανάτους το 2023 σε 233,597 το 2024. Ο πόλεμος στην Ουκρανία ήταν ο πιο θανατηφόρος το 2024, με 67.000 αναφερόμενους θανάτους, ενώ 35.000 θάνατοι αναφέρθηκαν στα παλαιστινιακά εδάφη της Γάζας και της Δυτικής Όχθης.
«Πρωταθλητές» σε αυτή την τραγική καταγραφή είναι οι συγκρούσεις στην Ουκρανία, στη Γάζα και στη Μιανμάρ, με υψηλά ποσοστά απωλειών όμως και σε άλλες μικρότερες συγκρούσεις στο Σουδάν, στο Μεξικό, την Υεμένη και στις χώρες του Σαχέλ όπου η έκθεση των πολιτών στη βία και στις συγκρούσεις καθώς και ο αριθμός των ένοπλων δρώντων που εμπλέκονται με τη βία αυξάνονται διαρκώς.
Οι προβλέψεις για το 2025 είναι επίσης αλγεινές και ανησυχητικές
Η ACLED στη λίστα παρακολούθησης συγκρούσεων εντοπίζει 10 κρίσιμες περιοχές που πιθανόν να εξελιχθούν την επόμενη χρονιά, τόσο προς το καλύτερο όσο και προς το χειρότερο. Η λίστα παρακολούθησης δεν επικεντρώνεται μόνο σε βίαια σημεία αλλά προσφέρει μια οπτική σε μερικές από τις πιο περίπλοκες κρίσεις του κόσμου βάσει των γενικών τάσεων που διαπιστώνονται από τον Δείκτη Συγκρούσεων της ACLED.
Οι ρυθμοί γεγονότων συγκρούσεων αυξήθηκαν πάνω από 25% το 2024 σε σύγκριση με το 2023, και μεγάλο μέρος αυτού οφείλεται στη σύγκρουση που προκαλείται μεταξύ κρατών και στενών συνεργατών κρατών στη Μέση Ανατολή.
Το πλέον ανησυχητικό είναι ότι οι τρέχουσες συγκρούσεις έχουν νέες ευκαιρίες να συνεχιστούν παρά σοβαρά κίνητρα για να τερματιστούν και η Έκθεση επισημαίνει ότι ένας σημαντικός λόγος για τον διπλασιασμό των ρυθμών συγκρούσεων από το 2020 είναι ότι οι μακροχρόνιες συγκρούσεις επιδεινώνονται, και δεν οδηγούνται σε επίλυση. Η αναζωογόνηση των μακροχρόνιων συγκρούσεων σημαίνει ότι οι συμφωνίες ειρήνης, οι διαπραγματεύσεις, και ο τερματισμός των συγκρούσεων είναι πλέον αρκετά σπάνιες
Ο πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας επίσης φτάνει σε ένα σημείο καμπής, τρία χρόνια μετά. Η ACLED καταγράφει αύξηση 63% στις μέσες μηνιαίες συγκρούσεις στην Ουκρανία σε σύγκριση με το 2023, με αποτέλεσμα σταθερά εδαφικά κέρδη για τη Ρωσία. Η εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ στις Ηνωμένες Πολιτείες, σε συνδυασμό με τις αυξανόμενες ευρωπαϊκές ανησυχίες, αλλάζουν τον πολιτικό σχεδιασμό για την προηγούμενη ισχυρή υποστήριξη της Ουκρανίας. Όπως παρατηρεί η Έκθεση, οι μέγιστες απαιτήσεις της Ρωσίας και το υπαρξιακό δίλημμα της Ουκρανίας σημαίνουν ότι οι όροι διαπραγμάτευσης θα είναι εξαιρετικά δύσκολο να συμφιλιωθούν. Η σύγκρουση είναι πολύ πιθανό να συνεχιστεί στα τρέχοντα ή ακόμα και υψηλότερα επίπεδα.
Μια εξαντλημένη και κατεστραμμένη Ουκρανία θα αντιμετωπίσει την δύσκολη πρόκληση να αντισταθεί περαιτέρω στην διείσδυση στο έδαφός της, να προστατεύσει τους κατοίκους της από τις ρωσικές επιθέσεις και τις συνέπειές τους, και να πείσει τους συμμάχους να παραμείνουν στη μάχη.
Ενώ για τη σύγκρουση του Ισραήλ στην Γάζα, τη Δυτική Όχθη και τον Λίβανο μετά από ένα χρόνο συγκρούσεων, παρά τις σημαντικές απώλειες που προκάλεσε ο ισραηλινός στρατός στη Χαμάς και στη Χεζμπολάχ, οι προοπτικές για μια διαρκή ειρήνη παραμένουν ζοφερές.
Οι ένοπλες συγκρούσεις οδηγούν σε συνθήκες απελπισίας σημαντικό αριθμό αμάχων. Ένας στους 8 ανθρώπους παγκοσμίως εκτέθηκε σε σύγκρουση το 2024, σύμφωνα με την ACLED με όσους ζουν σε απόσταση 5 χιλιομέτρων ή λιγότερο από μια σύγκρουση να θεωρούνται εκτεθειμένοι. Οι Παλαιστίνιοι αντιμετωπίζουν το υψηλότερο επίπεδο βίας στον κόσμο, σύμφωνα με τα δεδομένα, με το 81% του πληθυσμού να είναι εκτεθειμένος στις συγκρούσεις. Η προοπτική για το 2025 είναι αρνητική και ανησυχητική καθώς μπορεί να υπάρξουν νέες εστίες έντασης με πιθανές περιοχές το Ιράν, το Τσαντ, το Εκουαδόρ και το Πακιστάν. Ο κόσμος δείχνει να μπαίνει σε μια νέα πραγματικότητα της «κανονικότητας της σύγκρουσης» δήλωσε στην Washington Post ο καθηγητής Π. Ποαστ του πανεπιστημίου του Σικάγου, σχολιάζοντας την Έκθεση της ACLED.
Η Έκθεση της ACLED διαπιστώνει και παγκόσμιες αλλαγές στον τρόπο που διεξάγονται οι συγκρούσεις
Το 2024, οι συγκρούσεις έγιναν πιο αστικοποιημένες και συγκεντρωμένες, και υπάρχουν συγκεκριμένες περιοχές και κοινότητες που έχουν δεχθεί επιθέσεις αρκετές φορές, με τον πλανήτη να βιώνει αύξηση 300% στη χρήση βομβών τα τελευταία πέντε χρόνια, ενώ η εκτεταμένη χρήση πυραύλων, drones έχει δώσει άλλη διάσταση στις συγκρούσεις.
