Τα πολλαπλά μηνύματά του της τελευταίας εβδομάδας, με αποκορύφωμα την παρέμβασή του στο Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ του Νταβός, διέλυσαν κάθε αμφιβολία. Κανείς, όμως, δεν μπορεί να του καταλογίσει ότι δεν είχε προειδοποιήσει για τις προθέσεις του. Το έπραξε επανειλημμένα και προ των προεδρικών εκλογών της 5ης Νοεμβρίου το επανέλαβε στη συνέχεια.
Υπενθυμίζεται ότι οι απειλές Τραμπ για την επιβολή υψηλών δασμών «λύγισαν» εχθές την Κολομβία, η οποία αποδέχθηκε τελικά τους όρους επιστροφής παράνομων μεταναστών, προκειμένου να ανασταλούν τα μέτρα και οι κυρώσεις που είχαν ανακοινώσει νωρίτερα οι ΗΠΑ σε βάρος της χώρας της Λατινικής Αμερικής. «Η κολομβιανή κυβέρνηση αποδέχτηκε όλους τους όρους του προέδρου Τραμπ, συμπεριλαμβανομένης της απεριόρισης αποδοχής όλων των παράνομων αλλοδαπών από την Κολομβία που επαναπροωθούν οι ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένων αυτών που μεταφέρονται με στρατιωτικά αεροσκάφη, χωρίς περιορισμό ούτε καθυστέρηση», ανέφερε η προεδρία των ΗΠΑ. Οι δασμοί και οι κυρώσεις θα επανέλθουν σε ισχύ αν η Μπογοτά παραβιάσει τη συμφωνία, πρόσθεσε.
Η επιθετική πολιτική των δασμών, κατά πάντων, αντιπάλων ή θεωρητικών συμμάχων των Ηνωμένων Πολιτειών, ήταν ένα από τα συστατικά στοιχεία του αφηγήματος το οποίο πρόβαλλε στους Αμερικανούς ψηφοφόρους και με το οποίο θριάμβευσε στις κάλπες και επανήλθε πανηγυρικά στον Λευκό Οίκο.
Ενας νέος εμπορικός πόλεμος, επομένως, μοιάζει να βρίσκεται προ των πυλών, με το σκηνικό να θυμίζει αναμέτρηση του τύπου «ένας εναντίον όλων». Προσώρας, οι κινήσεις του πλανητάρχη βρίθουν λεκτικής αποφασιστικότητας και συνέπειας στις εξαγγελίες του -ουδείς αμφιβάλλει ότι θα προχωρήσει στην επιβολή των αυξημένων δασμών ένθεν κακείθεν-, ωστόσο έχουν και χαρακτηριστικά διερεύνησης των προθέσεων των άλλων σημαντικών παικτών. Ζυγίζει δηλαδή τις πιθανές αντιδράσεις τους.
Επιθετικές κινήσεις προς Καναδά και Μεξικό
Ξεκίνησε με τις πρώτες επιθετικές κινήσεις κατά Καναδά και Μεξικού. Από 1ης Φεβρουαρίου δασμοί, δηλώνοντας όμως το γιατί θα το κάνει. Λόγω της ανεξέλεγκτης ροής μεταναστών και ναρκωτικών, άρα ιδού και δρόμος προς τη διέξοδο. Ανευ δεύτερης κουβέντας «κλείστε (ασφυκτικά) τα σύνορα» και μετά ίσως να ξανασυζητήσουμε κάτι.
Πολλοί νομίζουν ότι είναι το πιο εύκολο από τα μέτωπα που ανοίγει, αλλά δεν είναι ακριβώς έτσι. Η καναδική αντίδραση είναι έντονη. Ο Καναδός απερχόμενος πρωθυπουργός Τζάστιν Τριντό ετοιμάζει ήδη τον κατάλογο των αντιποίνων. Παράλληλα, η πρόεδρος του Μεξικού Κλαούντια Σέινμνπαουμ έστειλε το μήνυμα ότι η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ – Μεξικού – Καναδά, ετήσιας αξίας τριμερώς διακινούμενων αγαθών πάνω από 1,8 τρισ. δολάρια, δεν είναι υπό επαναδιαπραγμάτευση μέχρι το 2026, ενώ ο Τραμπ στοχεύει στην αναθεώρησή της… χθες.
Στο μπρα ντε φερ με την Κίνα, ασφαλώς το τοπίο είναι πιο περίπλοκο. Αντίπαλος είναι ο Σι Τζινπίνγκ και στο ταμπλό υπάρχουν πολλά σενάρια. Ομως, αντί της άμεσης εφαρμογής αυξημένων έως και 60% δασμών στα εισαγόμενα κινέζικα προϊόντα που είχε υποσχεθεί προεκλογικά, προχώρησε απλά σε μια απειλή. Εδωσε περιθώριο για την εφαρμογή τους δύο και πλέον μηνών, με ορόσημο την 1η Απριλίου, μέχρις ότου, δηλαδή, η επιτροπή που συνέστησε από αξιωματούχους του και ο εμπορικός αντιπρόσωπος στο Πεκίνο αποφανθούν αν, πού και πόσο το Πεκίνο έχει παραβιάσει τους όρους της συμφωνίας «πρώτης φάσης» που επιτεύχθηκε κατά την πρώτη προεδρική θητεία του. Κυρίως σε ό,τι αφορά τις παρακαμπτήριες διαδρομές που οργάνωσε η Κίνα για τις εφοδιαστικές αλυσίδες των εξαγωγών της.
Διόλου τυχαία, στον ίδιο περίπου χρόνο εκπνέει η παράταση της λειτουργίας του TikTok, η μετοχική προοπτική του οποίου είναι ηλίου φαεινότερο πως θα επηρεάσει τη συνολική ένταση και έκταση της εμπορικής σύγκρουσης ΗΠΑ – Κίνας. Με μια λέξη, πόλεμος, αλλά ανοιχτό παράθυρο διαπραγμάτευσης για το μέχρι πού θα φτάσει; Μένει να απαντηθεί. Προσχηματικά ή όχι, η πρώτη απάντηση που πήρε ο Τραμπ διά στόματος του Κινέζου υπουργού Εξωτερικού Εμπορίου ήταν ότι «μπορούμε να τα βρούμε». Βέβαια το θέμα είναι πολυπαραγοντικό.
Με την Ευρωπαϊκή Ενωση τα πράγματα είναι ακόμα πιο σύνθετα. Η ρητορική του Τραμπ είναι από εχθρική μέχρι και προσβλητική. «Μας φέρονται άσχημα», είναι η μόνιμη επωδός του. «Αγαπώ την Ευρώπη, όχι την Ευρωπαϊκή Ενωση», συμπληρώνει, αποφεύγοντας καν να χαρακτηρίσει τους Ευρωπαίους ως συμμάχους των ΗΠΑ, γνωρίζοντας ότι αυτά είναι ιδιαίτερα ελκυστικά στο εσωτερικό ακροατήριό του. Αλλά και ότι ο ίδιος μιλάει και διαπραγματεύεται από θέση ισχύος.
Τα επιχειρήματά του, δε, δεν είναι τίποτα παραπάνω από την επίκληση της κοινής λογικής. Καλεί τους Ευρωπαίους, προκειμένου να αποφύγουν τους αυξημένους δασμούς, να μεταφέρουν στην Αμερική τα εργοστάσιά τους, να παράγουν εκεί τα προϊόντα τους, χρησιμοποιώντας Αμερικανούς εργαζομένους και προς τούτο τους παρέχει ισχυρά μειωμένη φορολογία και ενεργειακό κόστος. Αλλά και να αγοράζουν κι εκείνοι τα αμερικανικά προϊόντα, πρωτίστως αυτοκίνητα και αγροτικά, αυτά δηλαδή εξαιτίας των οποίων αιμορραγεί η αμερικανική παραγωγή. Και όχι άλλων χωρών. Να εισάγουν αθρόα το -πανάκριβο βέβαια- αμερικανικό LNG και πετρέλαιο. Γιατί αν δεν τα κάνουν όλα αυτά, πώς ζητούν οι ΗΠΑ να τους πληρώνουν επιπλέον και τη διασφάλιση της ασφάλειάς τους; Ενδιαφέρον έχει, πάντως, τι θα κάνει με το Ηνωμένο Βασίλειο, τον πιο στενό ευρωπαϊκό εταίρο των ΗΠΑ και μάλιστα εκτός Ε.Ε. Το αμερικανικό εμπορικό ισοζύγιο απέναντι στη Μεγάλη Βρετανία είναι μάλιστα θετικό. Το γεγονός, όμως, ότι παρατήρησε πως είναι μεν παράδοση η πρώτη επίσκεψη ενός νέου προέδρου να είναι στο Λονδίνο, αλλά η Σαουδική Αραβία πληρώνει περισσότερα, εννοώντας τις επενδύσεις 650 δισ. δολαρίων που υποσχέθηκε να πραγματοποιήσει στις ΗΠΑ, αφήνει ανοιχτά όλα τα ενδεχόμενα.
