Οι αποφάσεις του ΣτΕ που έθεσαν αυστηρότερους περιορισμούς στη δόμηση, σε συνδυασμό με την έλλειψη ολοκληρωμένων Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ) στο 80% της χώρας, έχουν δημιουργήσει ένα ιδιότυπο καθεστώς ομηρίας και οικοδομικού φρένου. Χιλιάδες ιδιοκτήτες οικοπέδων στους κατά τεκμήριο οριοθετημένους οικισμούς της υπαίθρου βλέπουν πλέον την περιουσία τους να κινδυνεύει να απαξιωθεί, προκαλώντας έντονη αναστάτωση και ανησυχία.
Η κατάσταση αυτή έχει πυροδοτήσει σημαντικές πολιτικές και κοινωνικές πιέσεις προς την κυβέρνηση για την άμεση αποκατάσταση της δυνατότητας δόμησης, με βουλευτές, ιδιαίτερα από αγροτικές και νησιωτικές περιοχές, να μεταφέρουν την αγανάκτηση των τοπικών κοινωνιών στο Κοινοβούλιο.
Την ίδια ώρα, οι ιδιοκτήτες διεκδικούν σαφείς απαντήσεις και μεταβατικές λύσεις που θα επιτρέψουν την αξιοποίηση των περιουσιών τους μέχρι την οριστική τακτοποίηση του ζητήματος που θα φέρει η ολοκλήρωση του πολεοδομικού σχεδιασμού που βρίσκεται σε πλήρη εξέλιξη με χρηματοδότηση ύψους 1 δισ. από το Ταμείο Ανάκαμψης.
Σήμερα, η συζήτηση παραμένει ανοιχτή, με την κυβέρνηση κατ’ εντολή του πρωθυπουργού να προσπαθεί να ισορροπήσει ανάμεσα στις συνταγματικές δεσμεύσεις για την προστασία του περιβάλλοντος, τις αποφάσεις του ΣτΕ που έχουν ακυρώσει τα όρια οικισμών σε αρκετές περιοχές, αλλά και την ανάγκη να μην οδηγηθεί σε απομείωση η ιδιωτική περιουσία.
Το ζητούμενο είναι μια ρεαλιστική, δίκαιη και συνταγματικά συμβατή λύση που θα άρει την αβεβαιότητα και θα επανεκκινήσει την οικοδομική δραστηριότητα στις περιοχές που πλήττονται.
Τι είναι πάνω στο τραπέζι
Η συζήτηση για την οριοθέτηση των οικισμών έχει ανοίξει στο πλαίσιο της εκπόνησης των Τοπικών Πολεοδομικών Σχεδίων (ΤΠΣ), κατά το οποίο επανεξετάζονται και αναδιαμορφώνονται τα όρια των υφιστάμενων οικισμών, ιδιαίτερα εκείνων που έχουν επηρεαστεί από παλαιότερες αποφάσεις των νομαρχών (οριοθετήσεις χωρίς τεκμηρίωση και σύγχρονες πολεοδομικές μελέτες). Στις περιοχές αυτές είχε προκύψει μια ζώνη με ενδιάμεσο χαρακτήρα, γνωστή ως Ζώνη Γ, που είναι εκείνη που έμεινε εκτός των ορίων των οικισμών.
Η πλήρης κατάργησή της οδηγεί ορισμένες περιοχές, οι οποίες μέχρι πρότινος είχαν δικαιώματα δόμησης, σε καθεστώς πλήρους απαγόρευσης. Εξέλιξη η οποία προκαλεί με τη σειρά της ζήτημα ίσης μεταχείρισης και αρχής δικαίου για τους ιδιοκτήτες γης.
Σύμφωνα με πληροφορίες, η ρύθμιση αναμένεται να είναι έτοιμη μέχρι τα τέλη Ιουνίου. Ιδιες πηγές αναφέρουν ότι δεν θα πάμε (κατά πάσα πιθανότητα) σε τροποποίηση του Προεδρικού Διατάγματος για τους οικισμούς το οποίο έχει δημοσιευτεί στο ΦΕΚ από τον Απρίλιο.
Αλλά πιθανώς σε μια ευνοϊκότερη πρόβλεψη για τις περιοχές αυτές (χωρίς να είναι σαφές με ποιον τρόπο, αν θα είναι, για παράδειγμα, με διάταξη ή υπουργική απόφαση), στο πλαίσιο του πολεοδομικού σχεδιασμού που θα συνδέεται επί της ουσίας με τη διαχείριση της Ζώνης Γ’ που έχει διαγράψει το Συμβούλιο της Επικρατείας.
Η λύση αυτή θα αναγνωρίζει την ιδιομορφία των περιοχών που εξαιρούνται από τον οικισμό λόγω αναμόρφωσης των ορίων, χωρίς όμως να έχει οριζόντιο χαρακτήρα. Αυτό σημαίνει ότι στο νέο πλαίσιο θα γίνει διάκριση μεταξύ των χωριών με βάση δημογραφικά χαρακτηριστικά.
Για παράδειγμα, εξετάζεται να εξαιρεθούν από τον κανόνα της απαγόρευσης δόμησης οικισμοί κάτω των 500 κατοίκων που μπορεί να ανήκουν στην κατηγορία των ορεινών, μειονεκτικών ή στάσιμων οικισμών. Διαφορετικό πλαίσιο θα υπάρξει για τους οικισμούς μέχρι 2.000 κατοίκους.